رِ= re من، خودم
رَئوچَپتیوا= rauchaptivã (اوستایی: رَئُچَنَ) روز (پارسی باستان)
رَئی اومَند= rai umand روشن، نورانی
رَئیک= raik دراز ـ طولانی ـ طویل المدت
را= rã را
رائی= rãi رای، فروغ، شکوه ایزدی
رابا= rãbã بزرگ، عظیم، با عظمت، سترگ
راپَک گَریْه= rãpak garih لابه ـ التماس ـ فریاد کردن، کمک خواستن
راپَک گَریْها= rãpak garihã لابه ـ التماس ـ ناله ـ فریاد کنان
رات= rãt راد، بخشنده، آزاده، کریم، سخی، جوانمرد
رات دَهیشْن= rãt dahishn بخشنده، رادمرد، کریم، سخاوتمند
راتِنیتَن= rãtenitan رادمردی ـ جوانمردی ـ بخشندگی ـ سخاوتمندی کردن
راتْهْویک= rãthvik (= راسپیک) معاون
راتیکان= rãtikãn رایگان، مجانی، مفت
راتیْه= rãtih رادی، رادمردی، جوانمردی، بخشندگی، کرم، جود، سخاوتمندی
راتیْها= rãtihã جوانمردانگی، بخشندگی، کرم، جود، سخاوتمندی
راتیْه کَرتار= rãtih kartãr رادکردار، کریم، بخشنده، سخاوتمند
راد= rãd (اوستایی: راتَ) آزاد، مستقل، جوانمرد
رادَش= rãdash سروران، رؤسا، رئیسان، رهبران، سران
رادکا= rãdkã حق، حقیقت، راست
رادیْه= rãdih (= راتیه)
راذ= rãz ـ 1ـ را 2ـ استاد. یکی از ویژگی هایی برای شاه که روی پول ها در زمان ساسانیان نوشته می شد
راذناک= rãznãk آراسته، منظم، مرتب
راذناکیْه= rãznãkih آراستگی، نظم، ترتیب
راذِنیتار= rãzenitãr ـ 1ـ نظم ـ نظام ـ سامان دهنده، مدبر 2ـ تقسیم ـ توزیع کننده 3ـ محرک
راذِنیتاریْه= rãzenitãrih ـ 1ـ نظم، ترتیب، سامان، تدبیر 2ـ تقسیم، توزیع 3ـ تحریک، اعزام
راذِنیتَن= rãzenitan ـ 1ـ آراستن، نظم دادن، منظم کردن 2ـ تقسیم ـ توزیع کردن 3ـ حرکت دادن، به حرکت درآوردن، راهی ـ رهسپار ـ اعزام کردن، گسیل داشتن
راذنیشْن= rãznishn آراستگی، سامان، نظم، ترتیب
راذنیشْنیک= rãznishnik آراسته، بسامان، منظم، مرتب
راذنیشْنیکیْه= rãznishnikih آراستگی، سامان، نظم، ترتیب
راذنیشْنیْه= rãznishnih آراستگی، سامان، نظم، ترتیب
راز= rãz ـ 1ـ راز، سر 2ـ معمار
راز بورتَن= rãz burtan راز بردن، راز گفتن
رازَک= rãzak نام کوهی است
رازکیروک= rãzkiruk معمار
رازکیروگ= rãzkirug معمار
رازگاس= rãzgãs رازگاه، آموزشگاه سینداهای (= تعلیمات) دینی
رازنیهوفتار= rãznihuftãr راز نگهدار، محرم
رازنیهوفتاریْه= rãznihuftãrih راز نگهداری، رازنهفتن
رازیک= rãzik سِرّی، محرمانه
رازیگ= rãzig (= رازیک)
راژِنیتَن= rãženitan نظم دادن، مرتب ـ منظم کردن
راژِنیشْن= rãženishn نظم، ترتیب، چینش، آراستگی
راس= rãs راه، جاده، طریق، سفر
راسان هَمرَسیشنیه= rãsãn hamrasishnih تقاطع جاده ها، چهار راه
راسان یوت رَویشنیْه= rãsãn yut ravishnih انشعاب راه ها
راس ایی کایوسان= rãs i kãyusãn کهکشان، منظومه
راسپی= rãspi معاون موبد
راسپیک= rãspik (= راسپی)
راسپیگ= rãspig (= راسپی)
راسپینا= rãspinã پاییز، خزان
راست= rãst ـ 1ـ راست، درست، حقیقی، واقعی 2ـ دادگر، عادل، راستکار، پرهیزکار، متقی 3ـ عمود، برافراشته، قائم، ایستاده
راست چیم= rãst chim دلیل محکم، استدلال قوی
راست داتَستان= rãst dãtastãn قضاوت عادلانه
راست راسیه= rãst rãsih راست راهی، پیشرفت
راست رَت= rãst rat پیشوای دینی درستکار
راست زیویشْن= rãst zivishn کسی که با پاکی و راستی زندگی می کند
راست شاهپوهْر= rãst shãhpuhr نام شهری بوده در خاور ایران
راست کونیشْن= rãst kunishn راست ـ درستکردار
راست گوفتار= rãst guftãr راستگو، راست گفتار
راست گوویشْن= rãst guvishn راستگو
راست گوویشْنیْه= rãst guvishnih راستگویی
راست مِنیشْن= rãst menishn راست منش، درست اندیشه، راست عقیده
راستین= rãstin حقیقی، واقعی
راستیْه= rãstih (پارتی: راشتیفْت) راستی، حقیقت
راستیْها= rãstihã به راستی، حقیقتاً
راستیْه گوویشنیْه= rãstih guvishnih راستگویی
راسدار= rãsdãr ـ 1ـ راهدار 2ـ راهزن
راسداریْه= rãsdãrih ـ 1ـ راهداری 2ـ راهزنی
راس نیمای= rãs nimãy راهنما، رهنما، هدایت کننده
راس نیماییْه= rãs nimãiyh راهنمایی، هدایت
راس نیموتار= rãs nimutãr راهنما، رهنما، هدایت کننده
راسی= rãsi اهلی، خانگی
راسی شاپور= rãsishãpur نام شهری است
راسیه= rãsih راهی، جاده ای
ــ اَپاچ راسیه= apãch rãsih پسرفتگی، عقب ماندگی
ــ راست راسیه= rãst rãsih راست راهی، پیشرفت
راغ= rãq مرغزار، دشت
راک= rãk ـ 1ـ نخ، رشته، نسج 2ـ قوچ، قوچ جنگی 3ـ نام کسی 4ـ = راگ
راکوم= rãkum شما
راگ= rãg ـ 1ـ تو، اوپاد (= ضمیر) دوم یانس (= شخص) ایتوم (= مفرد) 2ـ (اوستایی: رَغا) ری (شهر ری) 3ـ سی
راه= rãh ـ 1ـ راه، جاده 2ـ سفر
ــ پَت راه= pat rãh در راه، در سفر
رام= rãm ـ 1ـ آرام، شاد، خوشحال 2ـ فرمانبردار، مطیع 3ـ نام ایزدی که آن را وای وه نیز گویند و نگهبان روز بیست و یکم هر ماه است که رام روز نام دارد
رام اَفزوت= rãmafzut شادی افزا، شادی آفرین. گاهی شاهان ساسانی که می خواستند به کسی نامی ببخشند، نام خود را به این واژه می افزودند و به آن کس می دادند. مانند رام افزوت یزد کَرت (بر شادمانی یزدگرد افزود)
رام اوهْرمَزد= rãm uhrmazd نام باستانی شهرستان رامهرمز در استان خوزستان
رام ایی وِه= rãm i veh راموِه، ایزد هوا
رام روز= rãm ruz نام بیست و یکمین روز هر ماه
رامشَتْر= rãmshatr رامشهر، یکی از نام های گشتاسپ شاه به واتای (= معنی) کسی که مردم کشورش در آرامشند
رامِشْن= rãmeshn رامِش، خوشی، خوشحالی، لذت، کیف، حال
رامِشنی= rãmeshni رامش، لذت، کیف، حال
رامِنیت= rãmenit آرامش یافته، ارضا شده
رامِنیتار= rãmenitãr آرامش ـ رامش ـ لذت ـ خوشی ـ حال دهنده، خوشحال ـ شاد کننده
رامِنیتاریْه= rãmenitãrih آرامش ـ رامش ـ لذت ـ خوشی ـ حال دادن، خوشحال ـ شاد کردن
رامِنیتَن= rãmenitan آرامش ـ رامش ـ خوشی ـ لذت ـ صفا ـ حال دادن، ارضا کردن
رامِنیدَن= rãmenidan (= رامنیتَن)
رامِنیشْن= rãmenishn رامِش، خوشی، لذت، کیف، حال، صفا
رام وَهیشت= rãmvahisht (رام بهشت ) نام همسر ساسان نیای ساسانیان
رامِه= rãme کنجد
رامیار= rãmyãr نام کسی
رامیتون= rãmitunatan پرتاب، سانتر (واژه ی رَمْی در اربی به واتای پرتاب کردن از همین واژه ی پهلوی است)
رامیتونَتَن= rãmitunatan افکندن، انداختن، پرتاب ـ سانتر کردن
رامیتونَم= rãmitunam می افکنم، می اندازم، پرتاب ـ سانتر می کنم
رامیتونید= rãmitunid افکند، انداخت، پرتاب ـ سانتر کرد
رامیستَن= rãmistan خوش بودن، در شادی بسر بردن
رامیشْن= rãmishn رامِش، خوشی، خوشحالی، لذت، کیف، حال
رامیشْن اَدیار= rãmishn adyãr رامِشیار، آرامش دهنده
رامیشْن اومَند= rãmishn umand مرفه، آرامشدار، راحت، خوش
رامیشْن ایی اَرتَخشَر= rãmishn i artaxshar رامِش اردشیر، رام اردشیر، نام باستانی جهرم
رامیشْن دات= rãmishn dãt خوشی ـ لذت بخش، ارضا کننده
رامیشْن داتار= rãmishn dãtãr خوشی ـ لذت بخش، ارضا کننده
رامیشْن مانیشْن= rãmishn mãnishn جای رامِش ـ خوشی، گردشگاه
رامیشْنیک= rãmishnik شاد ـ ارضا شده
رامیشْنیگ= rãmishnig شاد ـ ارضا شده
رامیشْنیْه= rãmishnih رامِشی، در خوشی بودن
ران= rãn (اوستایی: رانَ) 1ـ ران پا 2ـ طرف
رانپان= rãnpãn ران بند، پوششی که سربازان در جنگ به ران می بستند
رانتَن= rãntan ـ 1ـ راندن، به حرکت در آوردن 2ـ جنگیدن، نبرد کردن
رانَک بوتَن= rãnak butan سُرخوردن، لغزیدن
رانَکِنیتَن= rãnakenitan ـ 1ـ وادار به حرکت کردن، تحریک نمودن، برانگیختن 2ـ آزار ـ اذیت کردن
رانَکیْه= rãnakih اخراج، تبعید، آزار، اذیت
رانَکیْه داتار= rãnakih dãtãr اذیت کننده، موذی، آزاردهنده
رانِنیتار= rãnenitãr محرک، وادار کننده، باعث، موجب
رانِنیتَن= rãnenitan ـ 1ـ از یاد بردن، حذف کردن، انداختن، کنار گذاشتن 2ـ راندن، پس زدن، طرد ـ رد کردن 3ـ رنجاندن، آزردن، اذیت کردن
ران وَرتین= rãnvartin شلوار
رانی= rãni نبرد ـ جنگ کنی
راوَک= rãvak نام رودخانه ای در گوژار (= ناحیه) اردشیر خوره فارس
راوید= rãvid ـ 1ـ حداقل 2ـ روئید 3ـ نیست، عدم
راه= rãh ـ 1ـ راه، جاده 2ـ سفر 3ـ سنگ آسیا
ــ پَت راه= pat rãh در راه، در سفر
راهدار= rãhdãr ـ 1ـ راهدار 2ـ راهزن
راهداریْه= rãhdãrih ـ 1ـ راهداری 2ـ راهزنی
راهنیمای= rãhnimãy راهنما
رای= rãy ـ 1ـ کوشش، تلاش، سعی، جهد، فعالیت 2ـ را 3ـ برای، به علت، به جهت
رای اومَند= rãy umand (= رایومند) باشکوه، شکوهمند، مجلل، درخشان، نورانی
رایِناک= rãyenãk حاکم، رئیس، فرمانروا، مدیر
رایِناگ= rãyenãg (= رایناک)
رایِنیتار= rãyenitãr (= رایناک)
رایِنیتاریْه= rãyenitãrih فرمانروایی، حکومت، مدیریت، سازماندهی، ساماندهی، ریاست
رایِنیت کَرتَن= rãyenit kartan حکومت ـ مدیریت ـ ریاست ـ فرمانروایی ـ سازماندهی کردن
رایِنیتَن= rãyenitan (= راینیت کرتن)
رایِنیداریْه= rãyenidãrih (= راینیتاریه)
رایِنیدَن= rãyenidan (= راینیت کرتن)
رایِنیشْن= rãyenishn ـ 1ـ مدیریت، ریاست، حکومت 2ـ آمادگی
رایِنیهیتَن= rãyenihitan مدیریت ـ فرمانروایی ـ حکومت ـ ریاست ـ اداره کردن
رایومَند= rãyumand باشکوه، شکوهمند، مجلل، درخشان، نورانی
رایِیشْن= rãyeshn مدیریت، ریاست، حکومت، نظم، سامان
رُبا= robã روا، حلال، عرف
رَبا= rabã روشن. این نام که نشانگر یکی از ویژگی های شاه بود، در زمان ساسانیان روی پول ها نوشته می شد
رَبِمیمَن= rabemiman دل
رَبیْه= rabih (= رپیه)1ـ ظهر، نیمروز 2ـ جنوب
رَپُمَمُنَم= rapomamonam می آورم
رَپُمَمُنید= rapomamonid می آورد
رَپُمَمُنیدَن= rapomamonidan آوردن
رِپون= repun سپر
رِپها= rephã خدمتکار مرد
رِپیا= repyã خدمتکار مرد
رَپیتوین= rapitvin ـ 1ـ ظهر، نیمروز 2ـ جنوب
رَپیتوین تَر= rapitvintar جنوبی تر
رَپیسوین= rapisvin (اوستایی: رَپیثوا، رَپیثوینَ) 1ـ ظهر، نیمروز 2ـ جنوب
رَپیتفَک= rapitfak جنوبی
رْپیمِمَن= rpimeman اهلی، خانگی
رَپیْه= rapih (= ربیه) 1ـ ظهر، نیمروز 2ـ جنوب
رَپیهوین= rapihvin (= رپیسوین، رپیتوین)
رَپیهوین تر= rapihvin tar (= رپیتوین تر)
رَت= rat ـ 1ـ دادستان، قاضی، پیشوای دینی 2ـ ایزد پرهیزکاران
رَت اومَند= rat umand مرجع ـ پیشوای دینی، امام
رَت اومَندیْه= rat umandih مرجعیت، امامت
رَت پَساک= rat pasãk پِراکْریس (= تشریفات) شاسَنی (= مذهبی) که در جش های گاهنبار شونیک shunik (= معمول) است
رَت پِشکار= rat peshkãr (= راسپی، راسپیک) دستیار موبد
رَت پِشکاریْه= rat peshkãrih کار راسپی در پِراتیش (= مراسم) شاسنی که شیر را با هوم غاتی می کند
رُتَستَهم= rotastahm رستم، نام پهلوان افسانه ای
رَتِشتار= rateshtãr جنگجو، ارتشی، رزمنده، رزم آور
رَتِشتاریْه= rateshtãrih جنگجویی، جنگندگی، ارتشی ـ نظامی گری، رزمندگی، رزم آوری
رَت فْرَنامیشنیْه= rat franãmishnih بزرگداشت پیشوای دینی، احترام به مرجع دینی
رَتَک= ratak رده، دسته، صف
رَتوک بَرزیت= ratuk barzit رت ـ رهبر ـ مرجع بلند پایه، پیشوای اعظم
رَتون= ratun دو (از دویدن)
رَتونَتَن= ratunatan دویدن
رَتونَم= ratunam می دوم
رَتونَی= ratunay کسی که نابیژ (= توسط) رهبر دینی پَتیباس (= هدایت) می شود
رَتونید= ratunid دوید
رَتیْه= ratih ردی، ریاست، پیشوایی، امامت، مرجعیت
رَثویشکار= rasvishkãr (= رَت پِشکار)
رَجیستَک= rajistak درست، صحیح، راست، راستکار، درستکار
رَجیستَکیْه= rajistakih درستی، صحت، راستی، راستکاری، درستکاری، تقوا، پرهیزکاری
رِچ= rech (= ریچ) ریز (= بریز)
رَچَن= rachan نام کسی
رَختَن= raxtan آزردن، آزرده ـ دلگیر ـ دلخورـ اندوهگین ـ ناراحت ـ غمگین ـ اذیت کردن
رَختَکیْه= raxtakih بیماری، ناخوشی، مریضی
رَخْو= raxv رخ، قلعه (مهره شترنج)
رَخوَت= raxvat (پارسی باستان: هَرَهووَتی؛ اوستایی: هَرَخَئیتی) نام شهر رخج که امروزه نام دو بخش در افغانستان است: یکی روستایی به نام ارغنداب در پِدیم (= شمال) باختری قندهار و دومی روستایی است به نام ارغنداب در 190 کیلومتری پدیم خاوری قندهار
رَد= rad (= رَت)1ـ دادستان، قاضی، پیشوای دینی 2ـ ایزد پرهیزکاران
رَد اومَند= rad umand (= رَت اومند) مرجع ـ پیشوای دینی، امام
رَد پَساگ= rad pasãg (= رَت پَساک) پِراکْریس (= تشریفات) شاسَنی (= مذهبی) که در جش های گاهنبار شونیک shunik (= معمول) است
رَدَگ= radag (= رَتَک) رده، رسته، صف، ردیف
رِدَگ= redag کودک، طفل
رِدَگان= redagãn کودکان
رَدونَی= radunay (= رتونَی) کسی که نابیژ (= توسط) رهبر دینی پَتیباس (= هدایت) می شود
رَدیْه= radih (= رَتیه) ردی، ریاست، پیشوایی، امامت، مرجعیت
رُرمان= rormãn همیشگی، جاویدان، پاینده، ابدی، دائمی
رَز= raz ـ 1ـ رز، انگور 2ـ تاک، درخت انگور 3ـ مِی، باده، آب شنگولی، شراب، عرق 4ـ صد
رَزم= razm رزم، جنگ، کارزار، پیکار، نبرد
رَزم اوت پاترَزم= razm ut pãtrazm جنگ و دفاع
ــ پیشرَزم= pishrazm رزمنده ای که در خط مقدم جنگ است
رَزم گاس= razm gãs رزمگاه، میدان جنگ، جبهه نبرد، منطقه عملیاتی
رَزم گاه= razm gãh (= رزم گاس)
رَزمیک= razmik رزمی، جنگی، جنگاور، جنگجو، رزمنده، پیکارجو
رَزَن= razan نام کسی
رَزور= razur (اوستایی: رَزورَ) جنگل
رِزیشْن= rezishn ریزش
رَزین= razin محکم، سفت، سخت، قوی
رَس= ras ارابه، گردونه، چرخ، چرخ فلک، جهان
رَست= rast کلاه، شب کلاه
رُست= rost روئید، رشد کرد
رَستار= rastãr رها ـ آزاد ـ خلاص شده، نجات یافته، رستگار
رَستار کَرتَن= rastãr kartan رها ـ آزاد ـ رستگار ـ خلاص کردن، نجات دادن
رَستاریْه= rastãrih رهایی، آزادی، نجات، رستگاری
رَستَک= rastak ـ 1ـ رسم، آئین، روش، اسلوب، قاعده، عرف، عادت 2ـ نظم، ترتیب 3ـ خاصیت طبیعی 4ـ رسته، رها ـ آزاد ـ خلاص شده، نجات یافته 5 ـ راسته، گروه کاری، ردیف 6ـ راسته (مانند راسته بازار)، کوچه
ــ پَت رَستَک= pat rastak منظم، مرتب
رَستَکیْه= rastakih قاعده، قانون، رسم، روش
رَستَگ= rastag (= رستک)
رَستَن= rastan رستن، رها شدن، آزاد ـ خلاص شدن، نجات یافتن
رَستیْه= rastih مرده، فوت کرده، درگذشته
رَسَن= rasan طناب
رَسَن واچیک= rasan vãchik طناب بازی
رَسِنیتَن= rasenitan رساندن
رَسِنیدَن= rasenidan رساندن
رَسوک= rasuk راسو
رَسوگ= rasug راسو
رَسووک= rasvuk راسو
رَسیت= rasit ـ 1ـ رسید 2ـ رسیده، بالغ
رَسیتَن= rasitan رسیدن
ــ اَپَر رسیتَن= apar rasitan بررسی کردن
ــ فْراچ رَسیتَن= frãch rasitan فرا رسیدن، جلو آمدن
رَسید= rasid رسید، رسد
رَسیدَن= rasidan رسیدن
رَسیشْن= rasishn رسیدن
رَسیشْنیْه= rasishnih تلاقی، ملاقات، به هم رسیدن
رَسیک= rasik ـ 1ـ کودک، بچه، طفل 2ـ چاکر، نوکر، خدمتکار
رَسیکیْه= rasikih ـ 1ـ کودکی، بچگی، طفولیت 2ـ نوکری، چاکری، خدمتکاری
رِشان= reshãn ریش
رَشتَن= rashtan رنگ کردن
رَشْن= rashn ـ 1ـ فرشته ی عدالت، ایزدی که در سر پل چینوت در روز سوم پس از مرگ، کارهای خوب و بد مردگان را بررسی می کند 2ـ نام هژدهمین روز هر ماه
رَشن ایی راست= rashn i rãst ایزد رشن، رشن دادگر
رَشن چین= rashn chin کسی که راستی و پارسایی را بر گزیده است، سارود (= عنوان) برادر جمشید است که نامش نَرسَهی بود
رِشون= reshun آفرینش، تولید، خلق، ایجاد، احداث
رِشونَتَن= reshunatan آفریدن، تولید ـ خلق ـ ایجاد ـ احداث کردن
رِشونَم= reshunam می آفرینم، تولید ـ خلق ـ ایجاد ـ احداث می کنم
رِشونید= reshunid آفرید، تولید ـ خلق ـ ایجاد ـ احداث کرد
رَغ= raq (اوستایی: رغا) 1ـ ری، شهر ری 2ـ زود، فوری، تند، بی درنگ
رَفت= raft رفت
رَفتار= raftãr رونده، اقدام کننده
رَفتَن= raftan رفتن
ــ اَپاچ رفتن= apãch raftan باز ـ دوباره رفتن
ــ فَراچ رفتن= farãch raftan پیش رفتن
رَفتِنیتَن= raftenitan راندن، توداک (= باعث) رفتن شدن، پَتیباس (= هدایت) کردن گله
ــ او هَم رَفتِنیتَن= u ham raftenitan با هم راندن، گروهی پَتیباس کردن
رَفین= rafin نیزه
رَک= rak (= راک) قوچ
رْکسانا= rksãnã نام یکی از دختران کوروش هخامنشی (پارسی باستان)
رِکیتا= rekitã شاگرد، دانشجو، محصل، طلبه
رَکیج= rakij من، خودم، شخصا
رَگ= rag رگ، جوی
رَگُمَن= ragoman من، خودم
رَگُمَنشان= ragomanshãn ایشان
رَگیْه= ragih خوی، خصلت، حالت
رَم= ram رمه، گله
رَمَک= ramak رمه، گله
رَمَکا= ramakã مادیان، جانور ماده
رَمَک اومَند= ramak umand رمه ـ گله دار
رَمَک سَردار= ramak sardãr نگهبان رمه ـ گله، پِسَن (= صفت) سگ گله
رَمَک گاو= ramak gãv ، رمه ـ گله دار، نام یکی از نیاکان فریدون
رَمَگ= ramag (= رمک) رمه، گله
رَمیک= ramik ـ 1ـ رمه ای 2ـ عمومی
رَمیْه= ramih رامی، خوش بودن
رَمیْهیستَن= ramihistan آرامش یافتن، آرام ـ ارضا شدن
رَنج= ranj رنج، زحمت
رَنج داشتاریْه= ranj dãshtãrih رنجوری
رَنج سْپوز= ranj spuz مقاوم ـ پایدار در برابر رنج
رَنجَک= ranjak رنجیده، رنجور، آزرده، گرفته، دلخور، ناراحت
رَنجَک کَرتَن= ranjak kartan رنجاندن، آزردن
رَنجَکیْه= ranjakih رنجیدگی، آزردگی، دلخوری، ناراحتی
رَنجَکیْها= ranjakihã رنجورانه، از سر ناراحتی
رَنجَگ= ranjag (= رنجک)
رَنجِنیتَن= ranjenitan رنجاندن، آزرده ـ دلگیر ـ دلخور ـ ناراحت کردن
رَنجِنیدَن= ranjenidan (= رنجنیتَن)
رَنجوبَر= ranjubar رنجبر، زحمتکش
رَنجوَر= ranjvar رنجبر، زحمتکش
رَنجیک= ranjik رنجیده، آزرده، ناراحت شده
رَنجیهَستَن= ranjihastan رنجیده ـ آزرده ـ دلگیر ـ دلخور ـ ناراحت شدن
رَنچ= ranch رنج، زحمت، مشقت
رَندیتَن= randitan رنده کردن، تراشیدن
رَندیدَن= randidan رنده کردن، تراشیدن
رَنگ= rang رنگ
رَو= raw برو
روئیسمَن= ruisman سر، کله، جمجمه
روئین= ruin جلو، پیش، مقابل، رو به رو
رَواک= ravãk ـ 1ـ رونده، جاری، رایج، جایز، روا 2ـ مجری، اقدام کننده
رَواکراه= ravãkrãh کسی که ارابه ای نرم رو دارد
رَواکرَی= ravãkray (= رواکراه)
رَواکِنیتَن= ravãkenitan رواج دادن، رایج کردن
رَواکِنیتاریْه= ravãkenitãrih شیوع، ترویج، گسترش، بسط
رَواکیْه= ravãkih اجرایی، در حال اجرا ـ شیوع ـ ترویج ـ گسترش ـ بسط
رَواگ= ravãg رواج
رَواگِنیدَن= ravãgenidan رواج ـ ترویج دادن
رَواگیْه= ravãgih رواجی، ترویجی
رَوان= raven روان، رونده، جاری
رْوانان= rvãnãn از خاندان روان، نام پولکاسی (= قبیله) بوده است
روب= rub (= روپ) 1ـ بروب، جارو کن (از روفتن) 2ـ تاراج، دزدی، سرقت، اختلاس
روبان= rubãn روح، ضمیر، باطن
روباه= rubãh روباه
روبشیا= rubshyã ـ 1ـ صدر، فوق 2ـ خیس، نمدار، مرطوب
روبودَن= rubudan (= رپوتن) ربودن، تاراج ـ دزدی ـ سرقت کردن، به یغما بردن
روبیشْن= rubishn رفتار، عمل، فعل
روبیشناک= rubishnãk فعال، کنشگر، رفتار ـ عمل کننده، رونده، جاری
روبیشنیک= rubishnik مفعول، معمول
روبیشنیْه= rubishnih رفتار ـ عمل کردن
روپ= rup (= روب)
روپاس= rupãs روباه
روپاه= rupãh روباه
روپوتَن= ruputan (= روبودن)
رَوِت= ravet رود، برود
روت= rut ـ 1ـ رود، رودخانه 2ـ روده 3ـ وادیا (= آلت موسیقی)
روت ایی نایوتاک= rut i nãyutãk رودخانه ی بزرگ ـ قابل کشتیرانی
روت بار= rut bãr رودبار، کنار رود
روت خانَک= rut xãnak رودخانه
روتستاک= rutstãk روستا، ده، آبادی، دهات
روتَستاک= rutastãk ـ 1ـ ناحیه 2ـ بستر رود
روتَستَهم= rutastahm (= رُتَستهَم) رستم، نام پهلوان افسانه ای ایران
روتْسْتَهم= rutstahm (= رُتَستهَم) رستم
روتَستَهمک= rutastahmak (= رُتَستهَم، روتَستهم)
روتَک= rutak ـ 1ـ رودک، رودخانه ی کوچک 2ـ (لری: روت) لخت، برهنه، عریان، عاری، بی بر
روتَمان= rutamãn در این صورت
روتَن= rutan ـ 1ـ تاراج ـ غارت کردن، به یغما بردن 2ـ کندن، روت ـ لخت ـ عریان ـ برهنه ـ بی بر کردن، پر کندن
روتیک= rutik ـ 1ـ روده 2ـ رودخانه ای
روتیکان= rutikãn ـ 1ـ روده ها 2ـ رودخانه ها
روتیمان= rutimãn به وسیله ی، به واسطه ی
رَوَج= ravaj رونده، رهرو، عابر
روچ= ruch (اوستایی: رَئُچَنَ؛ کردی: روژ) روز
ــ ایم روچ= im ruch امروز
ــ نیم روچ= nim ruch نیمروز، ظهر
روچاک= ruchãk روشن، درخشان، نورانی، منور
روچان= ruchãn روزها، روزان
روچانَک= ruchãnak روزنه، پنجره
روچ ایی دَدْو= ruch i dadv دی به مهر، نام روز پانزدهم ماه
روچ شَپان= ruch shapãn شبانه روز
روچَک= ruchak روزه، صیام، صوم (در دین زرتشتی روزه گرفتن حرام بوده و سزای کسی که روزه می گرفته، دوزخ بوده است)
روچکار= ruchkãr ـ 1ـ روزگار، وقت، زمان 2ـ سرنوشت، تقدیر 3ـ فصل 4ـ روزانه
روچکاریک= ruchkãrik روزانه، روزمره، روزگاری
روچَک شَپان= ruchak shapãn یک شبانه روز
روچَن= ruchan ـ 1ـ روزن، روزنه، دریچه 2ـ درجه
روچَناک= ruchanãk روشن، درخشان، درخشنده، نورانی
روچِنیتاریْه= ruchanãrih روشن گردانیدگی، روشنگری
روچِنیتَن= ruchenitan روشن کردن
روچ وارَک= ruch vãrak روزمره، روزانه
روچ وَرت= ruch vart روزگرد، بی ثبات، ناپایدار، تعویضی
روچیک= ruchik روزی، رزق، خوراک روزانه
روچیْه= ruchih روزی، رزق، قسمت، سرنوشت
روخ= rux (= رخ) مهره قلعه در شترنج
رود= rud (= روت)1ـ رود، رودخانه 2ـ روده 3ـ وادیا (= آلت موسیقی)
رود بار= rud bãr (= روت بار) رودبار، کنار رود
رودَن= rudan (= روتن)1ـ تاراج ـ غارت کردن، به یغما بردن 2ـ کندن، روت ـ لخت ـ عریان ـ برهنه ـ بی بر کردن، پر کندن
رودیگ= rudig (= روتیک)1ـ روده 2ـ رودخانه ای
رودیْه= rudih روده
روذ= ruz ـ 1ـ روی، چهره، رخسار، صورت 2ـ روی (= داتو؛ فلز)
روذمان= ruzmãn گیاه، علف
روذِنیتَن= ruzenitan رویانیدن
روذیتَن= ruzitan روئیدن، رشد ـ نمو کردن
روذیشْن= ruzishn رویش، رویندگی
روذین= ruzin ـ 1ـ رویین، ساخته شده از روی 2ـ روناس
رورَک= rurak گیاهی مَدی (= طبی) است
رورَگ= rurag (= رورک)
رورمینا= rorminã انار
روز= ruz روز
روزانَک= ruzãnak روزانه، روزمره
روزانَگ= ruzãnag روزانه، روزمره
روزد= ruzd حریص، آزمند، پرخور
روزدَک= ruzdak (= روزد)
روزدیْه= ruzdih آز، حرص، پرخوری
روز شَبان= ruz shabãn شبانه روز
روزَک= ruzak روزه (مانند چند روزه)
روزَگ= ruzag روزه (مانند چند روزه)
روزگار= ruzgãr روزگار، زمانه
روزَن= ruzan روزنه، دریچه
روزنیدَن= ruzenidan روشن کردن
روزوارَک= ruzvãrak روزمره، روزانه
روزوارَگ= ruzvãrag روزمره، روزانه
روز وَرد= ruz vard ناپایدار، بی ثبات
روزیک= ruzik روزی، رزق، خوراک روزانه
روزیگ= ruzig (= روزیک)
روسپیک= ruspik روسپی، بدکاره، جنده، فاحشه
روسپیک زاتَک= ruspik zãtak روسپی زاده
روسپیکیْه= ruspikih روسپیگری، بدکارگی، جندگی، فاحشگی
روسپیگ= ruspig (= روسپیک)
روسپیگیْه= ruspigih (= روسپیکیه)
روست= rust ـ 1ـ رشد ـ نمو می کند 2ـ رسته، روییده
روستاک= rustãk روستا، ده، آبادی
روستاگ= rustãg روستا، ده، آبادی
روستَن= rustan رستن، روئیدن
روستَهم= rustahm رستم، نام پهلوان افسانه ای
روسواک= rusvãk رسوا، شرمسار، بی آبرو
روسواکیْه= rusvãkih رسوایی، شرمساری، بی آبرویی
روسواکیها= rusvãkihã شرمسارانه، با بی آبرویی
روشتَن= rushtan رنگ کردن
روشْن= rushn ـ 1ـ روشن، درخشان، درخشنده، تابان، نورانی 2ـ نام یکی از آویداکان (= مفسران) پهلوی و پسر آتور فرنبغ که در سده نهم ژانگاسی (= میلادی) می زیسته است
روشنان= rushnãn روشنان، ستارگان سانتاک (= بی حرکت، ثابت)
روشن چَشم= rushn chashm نام کسی
روشنَک= rushnak روشن، آشکار، نمایان، تابان، پیدا، واضح، معلوم، بدیهی، صریح، مبرهن، هویدا
روشنکَر= rushnkar روشنگر، روشن کننده
روشن کوف= rushn kuf روشن کوه، نام کوهی که آتش فرنبغ بر آن نهاده شده بود
روشن کونیشنیْه= rushn kunishnih کار برجسته ـ نمایان ـ باشکوه، روشن کنشی
روشنَگ= rushnag (= روشنک، روشناک)
روشنگَر= rushngar (= روشنکر) روشنگر، روشن کننده
روشن گوویشنیْه= rushn guvishnih روشن ـ رک ـ بی پرده گویی
روشن مِنیشنیْه= rushn menishnih روشن منشی، روشن اندیشی، فکر درخشان، اندیشه ی تابناک
روشن وِناکیْه= rushn venãkih روشن بینی
روشِنیتَن= rushenitan روشن کردن
روشنیش= rushnish روشنایی
روشْنیک= rushnik روشن، تابان، درخشان
روشنیْه= rushnih روشنی، درخشندگی، شکوه
روشنیها= rushnihã به طور روشن ـ وضوح، شکوهمندانه
روغْن= ruqn (اوستایی: رَئُغنَ) روغن، کره
روغْن اومَند= ruqn umand روغن دار
روغْن ایی زَیتان= ruqn i zaytãn روغن زیتون
روغْن خْوارتیک= ruqn xvãrtik ـ 1ـ روغن خوراکی 2ـ شیرینی
روغْن خْوَردیگ= ruqn xvardig ـ 1ـ روغن خوراکی 2ـ شیرینی
روغْن هَندوتَک= ruqn handutak روغن مالی شده
روغْنیک= ruqnik روغنی، چرب
روفتَن= ruftan رفتن، جارو ـ تمیز ـ نظافت کردن
روکَن= rukan روغن
روکَنیک= rukanik ـ 1ـ روغنی، چرب 2ـ گونه ای سگ
رومان= rumãn ـ 1ـ من، خودم 2ـ ما
رومیک= rumik رومی
رومینا= ruminã انار
رون= run پسوندی است به واتای (= معنی): سوی، طرف، سمت، جهت
ــ او رون= u run به سوی، به طرفِ، به سمتِ
رَوِند= ravend روند، بروند، حرکت کنند
رَوِنیتَن= ravenitan به حرکت درآوردن
رَوِنیدَن= ravenidan به حرکت درآوردن
روواک= ruvãk (= رواک) روان، رونده، جاری، شایع
روواک دَهیشْن= ruvãk dahishn رواج دهنده
روواک دَهیشْنیْه= ruvãk dahishnih رواج دهندگی، شیوع، استمرار دادن
روواکِنیتَن= ruvãkenitan روانه ـ جاری ـ شایع ـ پخش ـ منتشر کردن
روواکیْه= ruvãkih شیوع، انتشار، جریان، رواج
رووان= ruvãn روان، روح
رووان بوختاریْه= ruvãn buxtãrih روان شادی
رووان پانَک= ruvãn pãnak پاسدار روان
رووان دوست= ruvãn dust روان دوست، معتقد به وجود روح
رووان دوستیْه= ruvãn dustih روان دوستی، اعتقاد به وجود روح
رووانیک= ruvãnik روانی، روحی، مربوط به روان
رووانیکان= ruvãnikãn ارواح
رووانیگ= ruvãnig (= رووانیک)
رووانیْه= ruvãnih روانی، روحی
ــ اَنوش رووانیْه= anush ruvãnih جاویدانی، نامیرایی، ازلی و ابدی
رووتَن= ruvtan رفتن، حرکت کردن
رووْن= ruvn روغن
رووَن= ruvan روغن
روویشْن= ruvishn روش، طرز، شیوه
روویشْنیکیْه= ruvishnikih روشی، رفتاری، حرکتی، اقدام کردنی
ــ پَتیرَک روویشْنیکیْه= patirak ruvishnikih استقبال کردن، به پیشواز رفتن
روویشْنیْه= ruvishnih ـ 1ـ روشی، رفتاری 2ـ حرکت
ــ پیش روویشْنیْه= pish ruvishnih تقدم، مقدم داشتن
ــ دروست روویشْنیْه= drust ruvishnih درست روشی
ــ نیوَک روویشْنیْه= nivak ruvishnih نیکو روشی
روی= ruy (= روذ) 1ـ رو، چهره، رخ، صورت 2ـ روی، داتو (= فلز)
رَویشْن= ravishn روش، طرز، شیوه
روییشْنومَند= ruyishnumand نام کوهی بوده است
رَویشْنیْه= ravishnih (= روویشنیه)
ــ نیهان رَویشْنیْه= nihãn ravishnih نهان ـ پنهان روشی، پنهانکاری، مخفی کاری
رَویشْنیها= ravishnihã روشمندانه
ــ هَمی رَویشْنیها= hami ravishnihã با حرکت دائمی، با روشی پیوسته
رویمان= ruymãn گیاه، علف
رویَن= ruyan روناس (گیاهی که با آن رنگ کنند)
رویِنیتَن= ruyenitan رویانیدن
روییشْن= ruyishn رویش، رشد، نمو
رویین= ruyin ـ 1ـ رویی، برنجی، از رِگز (= جنس) روی 2ـ پیش، جلو، مقدم 3ـ بسیار، فراوان، زیاد، خیلی
روییهیتَن= ruyihitan روییدن، رشد ـ نمو کردن
رَه= rah ارابه، گردونه
رَهام= rahãm نام کسی
رَهَک= rahak (= رگ) رگ
رَهَگ= rahag (= رگ) رگ
رَهْی= rahy (سنسکریت: رَتهْیا؛ پارسی باستان: رَثیا؛ اوستایی: رَئیثْیَ؛ پارتی مانوی: ریْه) ارابه، گردونه
رَهیک= rahik ـ 1ـ بنده، برده، غلام، چاکر، نوکر 2ـ جوان، مرد جوان 3ـ دور، بعید، فاصله دار
رَهیکیْه= rahikih بلوغ، سن رشد، جوانی، نوجوانی
رَهیگ= rahig (= رهیک)
رَهیگیْه= rahigih (= رهیکیه)
رَی= ray ـ 1ـ (اوستایی: رَگَ، رَغا) شهر ری 2ـ ارابه جنگی، گردونه، تانک
رِی= rey شهر ری
ری= ri ریشه ی یات (= فعل) ریدن
ریباس= ribãs ریواس
ریپاس= ripãs ریواس
رِپیتا= repitã کنیزک، خدمتکار زن
ریپتَک= riptak (= ریفتَک) 1ـ جانی، قاتل، شرور 2ـ پیمان ـ عهد شکن
ریپتَک پَتمان= riptak patmãn پیمان ـ عهد شکن
ریپتَکیْه= riptakih (= ریفتَکیه) 1ـ جنایت، قتل، شرارت 2ـ پیمان ـ عهد شکنی
ریپین= ripin (= رپون) سپر
ریتَک= ritak پسر، نوجوان، پسری که هنوز ریش در نیاورده
ریتَن= ritan ریدن، پَساب ـ مدفوع ـ دستشویی کردن
ریتیمِمان= ritimemãn اکنون، حالا، فعلا، در حال حاضر
ریج= rij انگور
ریجات= rijãt تر، خیس، مرطوب، نمدار
ریجیتا= rijitã حقیقت
ریچ= rich (= رِچ) ریز (= بریز)
ریچِند= richend ریزند، بریزند
ریچیتَن= richitan ـ 1ـ ریختن 2ـ دور شدن، ترک کردن
ریچیشْن= richishn ـ 1ـ ریزش، جریان 2ـ دوندگی
ریچیشْنیک= richishnik ریختنی، ریزشی، قابل ریختن
ریچیشنیْه= richishnih ریختن
ریخار= rixãr ـ 1ـ باز، گشوده، مفتوح 2ـ دور، بعید
ریختَک= rixtak ریخته شده
ریختَن= rixtan ریختن
ریختَکیْه= rixtakih ریختگی، پاشیدگی
ریخْن= rixn ـ 1ـ مال، ثروت، دارایی 2ـ ارث، میراث
ریخون= rixun اندیشه، دقت، فکر، عقل
ریخونَتَن= rixunatan اندیشیدن، دقت ـ تأمل ـ تفکر ـ تعقل کردن
ریدَک= ridak (= ریتَک)پسر، نوجوان، پسری که هنوز ریش در نیاورده
ریدَن= ridan (= ریتَن) ریدن، پَساب ـ مدفوع ـ دستشویی کردن
ریرا= rirã گوش، سمعک
ریست= rist (اوستایی: ایریستَ) نعش، جسد، جنازه، میت
ریست آخیز= rist ãxiz رستاخیز
ریست آراستار= rist ãrãstãr بر پا کننده ی رستاخیز
ریستاخیز= ristãxiz (ریست + آخیز) رستاخیز، خیزش ـ برخاستن مردگان، قیامت
ریستاخیزِنیتَن= ristãxizenitan رستاخیز کردن، برپا کردن رستاخیز
ریستاخیزیشنیْه= ristãxizishnih رستاخیز ـ قیامت بر پا کردن
ریستَک= ristak ـ 1ـ مرده، درگذشته، متوفی، فوت کرده 2ـ روش، شیوه، طرز، عادت 3ـ قانون، قاعده 4ـ دسته، گروه، فرقه، حزب، نحله، مکتب 5 ـ محکم، مستند، موثق 6ـ خاصیت طبیعی
ریست کِش= rist kesh آمبولانس، تابوت، مرده کش
ریستَکِنیتَن= ristakenitan محکم ـ مستحکم کردن، استحکام بخشیدن، یاری نمودن
ریستَگ= ristag (= ریستَک)
ریست ویراستار= rist virãstãr (= ریست آراستار) بر پا کننده ی رستاخیز
ریست ویراییْه= rist virãyih خیزش مردگان در رستاخیز
ریش= rish ـ 1ـ موی چهره مرد 2ـ (اوستایی: رَئِش) زخم، جراحت
ریشتَک= rishtak رشته، نخ
ریشتَکیْه= rishtakih رشته ای، نخی
ریشَک= rishak ـ 1ـ ریشه 2ـ موی تن 3ـ زخمی، مجروح، مصدوم 4ـ پارگی
ریشکون= rishkun مجروح، زخمی
ریشکین= rishkin زخمی، مجروح، مصدوم
ریشکینیْه= rishkinih مجروحیت، مصدومیت
ریشَگ= rishag (= ریشک)
ریش گَلوتَک= rish galutak سیروم (= عنوان) بزرگ یهودیان کوژینار (= مهاجر) در زمان ساسانیان که به گرفتاری های آنان در ایران رسیدگی می کرد
ریشگون= rishgun زخمی، مجروح، مصدوم
ریشگونیْه= rishgunih مجروحیت، مصدومیت
ریشِنیتَن= rishenitan زخمی ـ مجروح کردن، آسیب ـ صدمه زدن
ریشیتار= rishitãr زخمی ـ مجروح کننده
ریشیتاریْه= rishitãrih زخمی ـ مجروح کنندگی
ریشیتَن= rishitan (= ریشِنیتَن)
ریشیدَن= rishidan (= ریشیتَن، ریشِنیتَن)
ریفتَک= riftak (= ریپتَک) 1ـ جانی، قاتل، شرور 2ـ پیمان ـ عهد شکن
ریفتَک پَتمان= riftak patmãn پیمان ـ عهد شکن
ریفتَکیْه= riftakih (= ریپتَکیه) 1ـ جنایت، قتل، شرارت 2ـ پیمان ـ عهد شکنی
ریک= rik ریگ، شن
ریکوتا= rikotã هشیار، دقیق، محتاط، با احتیاط
ریگ= rig ریگ، شن
ریگچار= rigchãr ریگزار
ریم= rim چرک، ناپاکی، کثافت، عفونت، نجاست
ریم سین= rimsin نام یکی از شاهان ایلام (2092 پیش از ژانگاس = میلاد) (پارسی باستان)
ریمَن= riman کثیف، نجس، عفونی، آلوده، ناپاک
ریمونا= rimonã انار
ریمینیکیْه= riminikih کثیف ـ نجس ـ آلوده ـ عفونی ـ ناپاک بودن
ریمینیْه= riminih کثافت، کثیفی، نجاست، آلودگی، عفونت، ناپاکی
رین= rin ـ 1ـ لایه، قشر، جدار 2ـ بار، دفعه، نوبت 3ـ فرد (دورین= زوج)
ــ دورین= du rin دو بار، دو دفعه، دو نوبت
رینِه= rine ـ 1ـ از نو، دو باره، مجددا، ری استارت 2ـ از عقب ـ پشت ـ دُما
ریواس= rivãs ریواس
ریومیتران= rivmitrãn نام خاندانی بوده است
ریوَند= rivand نام کوهی که آتشکده ی برزین مهر روی آن بوده است
رِیَهریتار= reyahritãr مسخره کننده
رِیَهریتَن= reyahritan تمسخر ـ مسخره کردن
رِیَهریشْن= reyahrishn مسخره، تمسخر، استهزا
رِیَهریشنیک= reyahrishnik مورد تمسخر
رِیَهریْه= reyahrih ریشخند، تمسخر، مسخره
رَئوچَپتیوا= rauchaptivã (اوستایی: رَئُچَنَ) روز (پارسی باستان)
رَئی اومَند= rai umand روشن، نورانی
رَئیک= raik دراز ـ طولانی ـ طویل المدت
را= rã را
رائی= rãi رای، فروغ، شکوه ایزدی
رابا= rãbã بزرگ، عظیم، با عظمت، سترگ
راپَک گَریْه= rãpak garih لابه ـ التماس ـ فریاد کردن، کمک خواستن
راپَک گَریْها= rãpak garihã لابه ـ التماس ـ ناله ـ فریاد کنان
رات= rãt راد، بخشنده، آزاده، کریم، سخی، جوانمرد
رات دَهیشْن= rãt dahishn بخشنده، رادمرد، کریم، سخاوتمند
راتِنیتَن= rãtenitan رادمردی ـ جوانمردی ـ بخشندگی ـ سخاوتمندی کردن
راتْهْویک= rãthvik (= راسپیک) معاون
راتیکان= rãtikãn رایگان، مجانی، مفت
راتیْه= rãtih رادی، رادمردی، جوانمردی، بخشندگی، کرم، جود، سخاوتمندی
راتیْها= rãtihã جوانمردانگی، بخشندگی، کرم، جود، سخاوتمندی
راتیْه کَرتار= rãtih kartãr رادکردار، کریم، بخشنده، سخاوتمند
راد= rãd (اوستایی: راتَ) آزاد، مستقل، جوانمرد
رادَش= rãdash سروران، رؤسا، رئیسان، رهبران، سران
رادکا= rãdkã حق، حقیقت، راست
رادیْه= rãdih (= راتیه)
راذ= rãz ـ 1ـ را 2ـ استاد. یکی از ویژگی هایی برای شاه که روی پول ها در زمان ساسانیان نوشته می شد
راذناک= rãznãk آراسته، منظم، مرتب
راذناکیْه= rãznãkih آراستگی، نظم، ترتیب
راذِنیتار= rãzenitãr ـ 1ـ نظم ـ نظام ـ سامان دهنده، مدبر 2ـ تقسیم ـ توزیع کننده 3ـ محرک
راذِنیتاریْه= rãzenitãrih ـ 1ـ نظم، ترتیب، سامان، تدبیر 2ـ تقسیم، توزیع 3ـ تحریک، اعزام
راذِنیتَن= rãzenitan ـ 1ـ آراستن، نظم دادن، منظم کردن 2ـ تقسیم ـ توزیع کردن 3ـ حرکت دادن، به حرکت درآوردن، راهی ـ رهسپار ـ اعزام کردن، گسیل داشتن
راذنیشْن= rãznishn آراستگی، سامان، نظم، ترتیب
راذنیشْنیک= rãznishnik آراسته، بسامان، منظم، مرتب
راذنیشْنیکیْه= rãznishnikih آراستگی، سامان، نظم، ترتیب
راذنیشْنیْه= rãznishnih آراستگی، سامان، نظم، ترتیب
راز= rãz ـ 1ـ راز، سر 2ـ معمار
راز بورتَن= rãz burtan راز بردن، راز گفتن
رازَک= rãzak نام کوهی است
رازکیروک= rãzkiruk معمار
رازکیروگ= rãzkirug معمار
رازگاس= rãzgãs رازگاه، آموزشگاه سینداهای (= تعلیمات) دینی
رازنیهوفتار= rãznihuftãr راز نگهدار، محرم
رازنیهوفتاریْه= rãznihuftãrih راز نگهداری، رازنهفتن
رازیک= rãzik سِرّی، محرمانه
رازیگ= rãzig (= رازیک)
راژِنیتَن= rãženitan نظم دادن، مرتب ـ منظم کردن
راژِنیشْن= rãženishn نظم، ترتیب، چینش، آراستگی
راس= rãs راه، جاده، طریق، سفر
راسان هَمرَسیشنیه= rãsãn hamrasishnih تقاطع جاده ها، چهار راه
راسان یوت رَویشنیْه= rãsãn yut ravishnih انشعاب راه ها
راس ایی کایوسان= rãs i kãyusãn کهکشان، منظومه
راسپی= rãspi معاون موبد
راسپیک= rãspik (= راسپی)
راسپیگ= rãspig (= راسپی)
راسپینا= rãspinã پاییز، خزان
راست= rãst ـ 1ـ راست، درست، حقیقی، واقعی 2ـ دادگر، عادل، راستکار، پرهیزکار، متقی 3ـ عمود، برافراشته، قائم، ایستاده
راست چیم= rãst chim دلیل محکم، استدلال قوی
راست داتَستان= rãst dãtastãn قضاوت عادلانه
راست راسیه= rãst rãsih راست راهی، پیشرفت
راست رَت= rãst rat پیشوای دینی درستکار
راست زیویشْن= rãst zivishn کسی که با پاکی و راستی زندگی می کند
راست شاهپوهْر= rãst shãhpuhr نام شهری بوده در خاور ایران
راست کونیشْن= rãst kunishn راست ـ درستکردار
راست گوفتار= rãst guftãr راستگو، راست گفتار
راست گوویشْن= rãst guvishn راستگو
راست گوویشْنیْه= rãst guvishnih راستگویی
راست مِنیشْن= rãst menishn راست منش، درست اندیشه، راست عقیده
راستین= rãstin حقیقی، واقعی
راستیْه= rãstih (پارتی: راشتیفْت) راستی، حقیقت
راستیْها= rãstihã به راستی، حقیقتاً
راستیْه گوویشنیْه= rãstih guvishnih راستگویی
راسدار= rãsdãr ـ 1ـ راهدار 2ـ راهزن
راسداریْه= rãsdãrih ـ 1ـ راهداری 2ـ راهزنی
راس نیمای= rãs nimãy راهنما، رهنما، هدایت کننده
راس نیماییْه= rãs nimãiyh راهنمایی، هدایت
راس نیموتار= rãs nimutãr راهنما، رهنما، هدایت کننده
راسی= rãsi اهلی، خانگی
راسی شاپور= rãsishãpur نام شهری است
راسیه= rãsih راهی، جاده ای
ــ اَپاچ راسیه= apãch rãsih پسرفتگی، عقب ماندگی
ــ راست راسیه= rãst rãsih راست راهی، پیشرفت
راغ= rãq مرغزار، دشت
راک= rãk ـ 1ـ نخ، رشته، نسج 2ـ قوچ، قوچ جنگی 3ـ نام کسی 4ـ = راگ
راکوم= rãkum شما
راگ= rãg ـ 1ـ تو، اوپاد (= ضمیر) دوم یانس (= شخص) ایتوم (= مفرد) 2ـ (اوستایی: رَغا) ری (شهر ری) 3ـ سی
راه= rãh ـ 1ـ راه، جاده 2ـ سفر
ــ پَت راه= pat rãh در راه، در سفر
رام= rãm ـ 1ـ آرام، شاد، خوشحال 2ـ فرمانبردار، مطیع 3ـ نام ایزدی که آن را وای وه نیز گویند و نگهبان روز بیست و یکم هر ماه است که رام روز نام دارد
رام اَفزوت= rãmafzut شادی افزا، شادی آفرین. گاهی شاهان ساسانی که می خواستند به کسی نامی ببخشند، نام خود را به این واژه می افزودند و به آن کس می دادند. مانند رام افزوت یزد کَرت (بر شادمانی یزدگرد افزود)
رام اوهْرمَزد= rãm uhrmazd نام باستانی شهرستان رامهرمز در استان خوزستان
رام ایی وِه= rãm i veh راموِه، ایزد هوا
رام روز= rãm ruz نام بیست و یکمین روز هر ماه
رامشَتْر= rãmshatr رامشهر، یکی از نام های گشتاسپ شاه به واتای (= معنی) کسی که مردم کشورش در آرامشند
رامِشْن= rãmeshn رامِش، خوشی، خوشحالی، لذت، کیف، حال
رامِشنی= rãmeshni رامش، لذت، کیف، حال
رامِنیت= rãmenit آرامش یافته، ارضا شده
رامِنیتار= rãmenitãr آرامش ـ رامش ـ لذت ـ خوشی ـ حال دهنده، خوشحال ـ شاد کننده
رامِنیتاریْه= rãmenitãrih آرامش ـ رامش ـ لذت ـ خوشی ـ حال دادن، خوشحال ـ شاد کردن
رامِنیتَن= rãmenitan آرامش ـ رامش ـ خوشی ـ لذت ـ صفا ـ حال دادن، ارضا کردن
رامِنیدَن= rãmenidan (= رامنیتَن)
رامِنیشْن= rãmenishn رامِش، خوشی، لذت، کیف، حال، صفا
رام وَهیشت= rãmvahisht (رام بهشت ) نام همسر ساسان نیای ساسانیان
رامِه= rãme کنجد
رامیار= rãmyãr نام کسی
رامیتون= rãmitunatan پرتاب، سانتر (واژه ی رَمْی در اربی به واتای پرتاب کردن از همین واژه ی پهلوی است)
رامیتونَتَن= rãmitunatan افکندن، انداختن، پرتاب ـ سانتر کردن
رامیتونَم= rãmitunam می افکنم، می اندازم، پرتاب ـ سانتر می کنم
رامیتونید= rãmitunid افکند، انداخت، پرتاب ـ سانتر کرد
رامیستَن= rãmistan خوش بودن، در شادی بسر بردن
رامیشْن= rãmishn رامِش، خوشی، خوشحالی، لذت، کیف، حال
رامیشْن اَدیار= rãmishn adyãr رامِشیار، آرامش دهنده
رامیشْن اومَند= rãmishn umand مرفه، آرامشدار، راحت، خوش
رامیشْن ایی اَرتَخشَر= rãmishn i artaxshar رامِش اردشیر، رام اردشیر، نام باستانی جهرم
رامیشْن دات= rãmishn dãt خوشی ـ لذت بخش، ارضا کننده
رامیشْن داتار= rãmishn dãtãr خوشی ـ لذت بخش، ارضا کننده
رامیشْن مانیشْن= rãmishn mãnishn جای رامِش ـ خوشی، گردشگاه
رامیشْنیک= rãmishnik شاد ـ ارضا شده
رامیشْنیگ= rãmishnig شاد ـ ارضا شده
رامیشْنیْه= rãmishnih رامِشی، در خوشی بودن
ران= rãn (اوستایی: رانَ) 1ـ ران پا 2ـ طرف
رانپان= rãnpãn ران بند، پوششی که سربازان در جنگ به ران می بستند
رانتَن= rãntan ـ 1ـ راندن، به حرکت در آوردن 2ـ جنگیدن، نبرد کردن
رانَک بوتَن= rãnak butan سُرخوردن، لغزیدن
رانَکِنیتَن= rãnakenitan ـ 1ـ وادار به حرکت کردن، تحریک نمودن، برانگیختن 2ـ آزار ـ اذیت کردن
رانَکیْه= rãnakih اخراج، تبعید، آزار، اذیت
رانَکیْه داتار= rãnakih dãtãr اذیت کننده، موذی، آزاردهنده
رانِنیتار= rãnenitãr محرک، وادار کننده، باعث، موجب
رانِنیتَن= rãnenitan ـ 1ـ از یاد بردن، حذف کردن، انداختن، کنار گذاشتن 2ـ راندن، پس زدن، طرد ـ رد کردن 3ـ رنجاندن، آزردن، اذیت کردن
ران وَرتین= rãnvartin شلوار
رانی= rãni نبرد ـ جنگ کنی
راوَک= rãvak نام رودخانه ای در گوژار (= ناحیه) اردشیر خوره فارس
راوید= rãvid ـ 1ـ حداقل 2ـ روئید 3ـ نیست، عدم
راه= rãh ـ 1ـ راه، جاده 2ـ سفر 3ـ سنگ آسیا
ــ پَت راه= pat rãh در راه، در سفر
راهدار= rãhdãr ـ 1ـ راهدار 2ـ راهزن
راهداریْه= rãhdãrih ـ 1ـ راهداری 2ـ راهزنی
راهنیمای= rãhnimãy راهنما
رای= rãy ـ 1ـ کوشش، تلاش، سعی، جهد، فعالیت 2ـ را 3ـ برای، به علت، به جهت
رای اومَند= rãy umand (= رایومند) باشکوه، شکوهمند، مجلل، درخشان، نورانی
رایِناک= rãyenãk حاکم، رئیس، فرمانروا، مدیر
رایِناگ= rãyenãg (= رایناک)
رایِنیتار= rãyenitãr (= رایناک)
رایِنیتاریْه= rãyenitãrih فرمانروایی، حکومت، مدیریت، سازماندهی، ساماندهی، ریاست
رایِنیت کَرتَن= rãyenit kartan حکومت ـ مدیریت ـ ریاست ـ فرمانروایی ـ سازماندهی کردن
رایِنیتَن= rãyenitan (= راینیت کرتن)
رایِنیداریْه= rãyenidãrih (= راینیتاریه)
رایِنیدَن= rãyenidan (= راینیت کرتن)
رایِنیشْن= rãyenishn ـ 1ـ مدیریت، ریاست، حکومت 2ـ آمادگی
رایِنیهیتَن= rãyenihitan مدیریت ـ فرمانروایی ـ حکومت ـ ریاست ـ اداره کردن
رایومَند= rãyumand باشکوه، شکوهمند، مجلل، درخشان، نورانی
رایِیشْن= rãyeshn مدیریت، ریاست، حکومت، نظم، سامان
رُبا= robã روا، حلال، عرف
رَبا= rabã روشن. این نام که نشانگر یکی از ویژگی های شاه بود، در زمان ساسانیان روی پول ها نوشته می شد
رَبِمیمَن= rabemiman دل
رَبیْه= rabih (= رپیه)1ـ ظهر، نیمروز 2ـ جنوب
رَپُمَمُنَم= rapomamonam می آورم
رَپُمَمُنید= rapomamonid می آورد
رَپُمَمُنیدَن= rapomamonidan آوردن
رِپون= repun سپر
رِپها= rephã خدمتکار مرد
رِپیا= repyã خدمتکار مرد
رَپیتوین= rapitvin ـ 1ـ ظهر، نیمروز 2ـ جنوب
رَپیتوین تَر= rapitvintar جنوبی تر
رَپیسوین= rapisvin (اوستایی: رَپیثوا، رَپیثوینَ) 1ـ ظهر، نیمروز 2ـ جنوب
رَپیتفَک= rapitfak جنوبی
رْپیمِمَن= rpimeman اهلی، خانگی
رَپیْه= rapih (= ربیه) 1ـ ظهر، نیمروز 2ـ جنوب
رَپیهوین= rapihvin (= رپیسوین، رپیتوین)
رَپیهوین تر= rapihvin tar (= رپیتوین تر)
رَت= rat ـ 1ـ دادستان، قاضی، پیشوای دینی 2ـ ایزد پرهیزکاران
رَت اومَند= rat umand مرجع ـ پیشوای دینی، امام
رَت اومَندیْه= rat umandih مرجعیت، امامت
رَت پَساک= rat pasãk پِراکْریس (= تشریفات) شاسَنی (= مذهبی) که در جش های گاهنبار شونیک shunik (= معمول) است
رَت پِشکار= rat peshkãr (= راسپی، راسپیک) دستیار موبد
رَت پِشکاریْه= rat peshkãrih کار راسپی در پِراتیش (= مراسم) شاسنی که شیر را با هوم غاتی می کند
رُتَستَهم= rotastahm رستم، نام پهلوان افسانه ای
رَتِشتار= rateshtãr جنگجو، ارتشی، رزمنده، رزم آور
رَتِشتاریْه= rateshtãrih جنگجویی، جنگندگی، ارتشی ـ نظامی گری، رزمندگی، رزم آوری
رَت فْرَنامیشنیْه= rat franãmishnih بزرگداشت پیشوای دینی، احترام به مرجع دینی
رَتَک= ratak رده، دسته، صف
رَتوک بَرزیت= ratuk barzit رت ـ رهبر ـ مرجع بلند پایه، پیشوای اعظم
رَتون= ratun دو (از دویدن)
رَتونَتَن= ratunatan دویدن
رَتونَم= ratunam می دوم
رَتونَی= ratunay کسی که نابیژ (= توسط) رهبر دینی پَتیباس (= هدایت) می شود
رَتونید= ratunid دوید
رَتیْه= ratih ردی، ریاست، پیشوایی، امامت، مرجعیت
رَثویشکار= rasvishkãr (= رَت پِشکار)
رَجیستَک= rajistak درست، صحیح، راست، راستکار، درستکار
رَجیستَکیْه= rajistakih درستی، صحت، راستی، راستکاری، درستکاری، تقوا، پرهیزکاری
رِچ= rech (= ریچ) ریز (= بریز)
رَچَن= rachan نام کسی
رَختَن= raxtan آزردن، آزرده ـ دلگیر ـ دلخورـ اندوهگین ـ ناراحت ـ غمگین ـ اذیت کردن
رَختَکیْه= raxtakih بیماری، ناخوشی، مریضی
رَخْو= raxv رخ، قلعه (مهره شترنج)
رَخوَت= raxvat (پارسی باستان: هَرَهووَتی؛ اوستایی: هَرَخَئیتی) نام شهر رخج که امروزه نام دو بخش در افغانستان است: یکی روستایی به نام ارغنداب در پِدیم (= شمال) باختری قندهار و دومی روستایی است به نام ارغنداب در 190 کیلومتری پدیم خاوری قندهار
رَد= rad (= رَت)1ـ دادستان، قاضی، پیشوای دینی 2ـ ایزد پرهیزکاران
رَد اومَند= rad umand (= رَت اومند) مرجع ـ پیشوای دینی، امام
رَد پَساگ= rad pasãg (= رَت پَساک) پِراکْریس (= تشریفات) شاسَنی (= مذهبی) که در جش های گاهنبار شونیک shunik (= معمول) است
رَدَگ= radag (= رَتَک) رده، رسته، صف، ردیف
رِدَگ= redag کودک، طفل
رِدَگان= redagãn کودکان
رَدونَی= radunay (= رتونَی) کسی که نابیژ (= توسط) رهبر دینی پَتیباس (= هدایت) می شود
رَدیْه= radih (= رَتیه) ردی، ریاست، پیشوایی، امامت، مرجعیت
رُرمان= rormãn همیشگی، جاویدان، پاینده، ابدی، دائمی
رَز= raz ـ 1ـ رز، انگور 2ـ تاک، درخت انگور 3ـ مِی، باده، آب شنگولی، شراب، عرق 4ـ صد
رَزم= razm رزم، جنگ، کارزار، پیکار، نبرد
رَزم اوت پاترَزم= razm ut pãtrazm جنگ و دفاع
ــ پیشرَزم= pishrazm رزمنده ای که در خط مقدم جنگ است
رَزم گاس= razm gãs رزمگاه، میدان جنگ، جبهه نبرد، منطقه عملیاتی
رَزم گاه= razm gãh (= رزم گاس)
رَزمیک= razmik رزمی، جنگی، جنگاور، جنگجو، رزمنده، پیکارجو
رَزَن= razan نام کسی
رَزور= razur (اوستایی: رَزورَ) جنگل
رِزیشْن= rezishn ریزش
رَزین= razin محکم، سفت، سخت، قوی
رَس= ras ارابه، گردونه، چرخ، چرخ فلک، جهان
رَست= rast کلاه، شب کلاه
رُست= rost روئید، رشد کرد
رَستار= rastãr رها ـ آزاد ـ خلاص شده، نجات یافته، رستگار
رَستار کَرتَن= rastãr kartan رها ـ آزاد ـ رستگار ـ خلاص کردن، نجات دادن
رَستاریْه= rastãrih رهایی، آزادی، نجات، رستگاری
رَستَک= rastak ـ 1ـ رسم، آئین، روش، اسلوب، قاعده، عرف، عادت 2ـ نظم، ترتیب 3ـ خاصیت طبیعی 4ـ رسته، رها ـ آزاد ـ خلاص شده، نجات یافته 5 ـ راسته، گروه کاری، ردیف 6ـ راسته (مانند راسته بازار)، کوچه
ــ پَت رَستَک= pat rastak منظم، مرتب
رَستَکیْه= rastakih قاعده، قانون، رسم، روش
رَستَگ= rastag (= رستک)
رَستَن= rastan رستن، رها شدن، آزاد ـ خلاص شدن، نجات یافتن
رَستیْه= rastih مرده، فوت کرده، درگذشته
رَسَن= rasan طناب
رَسَن واچیک= rasan vãchik طناب بازی
رَسِنیتَن= rasenitan رساندن
رَسِنیدَن= rasenidan رساندن
رَسوک= rasuk راسو
رَسوگ= rasug راسو
رَسووک= rasvuk راسو
رَسیت= rasit ـ 1ـ رسید 2ـ رسیده، بالغ
رَسیتَن= rasitan رسیدن
ــ اَپَر رسیتَن= apar rasitan بررسی کردن
ــ فْراچ رَسیتَن= frãch rasitan فرا رسیدن، جلو آمدن
رَسید= rasid رسید، رسد
رَسیدَن= rasidan رسیدن
رَسیشْن= rasishn رسیدن
رَسیشْنیْه= rasishnih تلاقی، ملاقات، به هم رسیدن
رَسیک= rasik ـ 1ـ کودک، بچه، طفل 2ـ چاکر، نوکر، خدمتکار
رَسیکیْه= rasikih ـ 1ـ کودکی، بچگی، طفولیت 2ـ نوکری، چاکری، خدمتکاری
رِشان= reshãn ریش
رَشتَن= rashtan رنگ کردن
رَشْن= rashn ـ 1ـ فرشته ی عدالت، ایزدی که در سر پل چینوت در روز سوم پس از مرگ، کارهای خوب و بد مردگان را بررسی می کند 2ـ نام هژدهمین روز هر ماه
رَشن ایی راست= rashn i rãst ایزد رشن، رشن دادگر
رَشن چین= rashn chin کسی که راستی و پارسایی را بر گزیده است، سارود (= عنوان) برادر جمشید است که نامش نَرسَهی بود
رِشون= reshun آفرینش، تولید، خلق، ایجاد، احداث
رِشونَتَن= reshunatan آفریدن، تولید ـ خلق ـ ایجاد ـ احداث کردن
رِشونَم= reshunam می آفرینم، تولید ـ خلق ـ ایجاد ـ احداث می کنم
رِشونید= reshunid آفرید، تولید ـ خلق ـ ایجاد ـ احداث کرد
رَغ= raq (اوستایی: رغا) 1ـ ری، شهر ری 2ـ زود، فوری، تند، بی درنگ
رَفت= raft رفت
رَفتار= raftãr رونده، اقدام کننده
رَفتَن= raftan رفتن
ــ اَپاچ رفتن= apãch raftan باز ـ دوباره رفتن
ــ فَراچ رفتن= farãch raftan پیش رفتن
رَفتِنیتَن= raftenitan راندن، توداک (= باعث) رفتن شدن، پَتیباس (= هدایت) کردن گله
ــ او هَم رَفتِنیتَن= u ham raftenitan با هم راندن، گروهی پَتیباس کردن
رَفین= rafin نیزه
رَک= rak (= راک) قوچ
رْکسانا= rksãnã نام یکی از دختران کوروش هخامنشی (پارسی باستان)
رِکیتا= rekitã شاگرد، دانشجو، محصل، طلبه
رَکیج= rakij من، خودم، شخصا
رَگ= rag رگ، جوی
رَگُمَن= ragoman من، خودم
رَگُمَنشان= ragomanshãn ایشان
رَگیْه= ragih خوی، خصلت، حالت
رَم= ram رمه، گله
رَمَک= ramak رمه، گله
رَمَکا= ramakã مادیان، جانور ماده
رَمَک اومَند= ramak umand رمه ـ گله دار
رَمَک سَردار= ramak sardãr نگهبان رمه ـ گله، پِسَن (= صفت) سگ گله
رَمَک گاو= ramak gãv ، رمه ـ گله دار، نام یکی از نیاکان فریدون
رَمَگ= ramag (= رمک) رمه، گله
رَمیک= ramik ـ 1ـ رمه ای 2ـ عمومی
رَمیْه= ramih رامی، خوش بودن
رَمیْهیستَن= ramihistan آرامش یافتن، آرام ـ ارضا شدن
رَنج= ranj رنج، زحمت
رَنج داشتاریْه= ranj dãshtãrih رنجوری
رَنج سْپوز= ranj spuz مقاوم ـ پایدار در برابر رنج
رَنجَک= ranjak رنجیده، رنجور، آزرده، گرفته، دلخور، ناراحت
رَنجَک کَرتَن= ranjak kartan رنجاندن، آزردن
رَنجَکیْه= ranjakih رنجیدگی، آزردگی، دلخوری، ناراحتی
رَنجَکیْها= ranjakihã رنجورانه، از سر ناراحتی
رَنجَگ= ranjag (= رنجک)
رَنجِنیتَن= ranjenitan رنجاندن، آزرده ـ دلگیر ـ دلخور ـ ناراحت کردن
رَنجِنیدَن= ranjenidan (= رنجنیتَن)
رَنجوبَر= ranjubar رنجبر، زحمتکش
رَنجوَر= ranjvar رنجبر، زحمتکش
رَنجیک= ranjik رنجیده، آزرده، ناراحت شده
رَنجیهَستَن= ranjihastan رنجیده ـ آزرده ـ دلگیر ـ دلخور ـ ناراحت شدن
رَنچ= ranch رنج، زحمت، مشقت
رَندیتَن= randitan رنده کردن، تراشیدن
رَندیدَن= randidan رنده کردن، تراشیدن
رَنگ= rang رنگ
رَو= raw برو
روئیسمَن= ruisman سر، کله، جمجمه
روئین= ruin جلو، پیش، مقابل، رو به رو
رَواک= ravãk ـ 1ـ رونده، جاری، رایج، جایز، روا 2ـ مجری، اقدام کننده
رَواکراه= ravãkrãh کسی که ارابه ای نرم رو دارد
رَواکرَی= ravãkray (= رواکراه)
رَواکِنیتَن= ravãkenitan رواج دادن، رایج کردن
رَواکِنیتاریْه= ravãkenitãrih شیوع، ترویج، گسترش، بسط
رَواکیْه= ravãkih اجرایی، در حال اجرا ـ شیوع ـ ترویج ـ گسترش ـ بسط
رَواگ= ravãg رواج
رَواگِنیدَن= ravãgenidan رواج ـ ترویج دادن
رَواگیْه= ravãgih رواجی، ترویجی
رَوان= raven روان، رونده، جاری
رْوانان= rvãnãn از خاندان روان، نام پولکاسی (= قبیله) بوده است
روب= rub (= روپ) 1ـ بروب، جارو کن (از روفتن) 2ـ تاراج، دزدی، سرقت، اختلاس
روبان= rubãn روح، ضمیر، باطن
روباه= rubãh روباه
روبشیا= rubshyã ـ 1ـ صدر، فوق 2ـ خیس، نمدار، مرطوب
روبودَن= rubudan (= رپوتن) ربودن، تاراج ـ دزدی ـ سرقت کردن، به یغما بردن
روبیشْن= rubishn رفتار، عمل، فعل
روبیشناک= rubishnãk فعال، کنشگر، رفتار ـ عمل کننده، رونده، جاری
روبیشنیک= rubishnik مفعول، معمول
روبیشنیْه= rubishnih رفتار ـ عمل کردن
روپ= rup (= روب)
روپاس= rupãs روباه
روپاه= rupãh روباه
روپوتَن= ruputan (= روبودن)
رَوِت= ravet رود، برود
روت= rut ـ 1ـ رود، رودخانه 2ـ روده 3ـ وادیا (= آلت موسیقی)
روت ایی نایوتاک= rut i nãyutãk رودخانه ی بزرگ ـ قابل کشتیرانی
روت بار= rut bãr رودبار، کنار رود
روت خانَک= rut xãnak رودخانه
روتستاک= rutstãk روستا، ده، آبادی، دهات
روتَستاک= rutastãk ـ 1ـ ناحیه 2ـ بستر رود
روتَستَهم= rutastahm (= رُتَستهَم) رستم، نام پهلوان افسانه ای ایران
روتْسْتَهم= rutstahm (= رُتَستهَم) رستم
روتَستَهمک= rutastahmak (= رُتَستهَم، روتَستهم)
روتَک= rutak ـ 1ـ رودک، رودخانه ی کوچک 2ـ (لری: روت) لخت، برهنه، عریان، عاری، بی بر
روتَمان= rutamãn در این صورت
روتَن= rutan ـ 1ـ تاراج ـ غارت کردن، به یغما بردن 2ـ کندن، روت ـ لخت ـ عریان ـ برهنه ـ بی بر کردن، پر کندن
روتیک= rutik ـ 1ـ روده 2ـ رودخانه ای
روتیکان= rutikãn ـ 1ـ روده ها 2ـ رودخانه ها
روتیمان= rutimãn به وسیله ی، به واسطه ی
رَوَج= ravaj رونده، رهرو، عابر
روچ= ruch (اوستایی: رَئُچَنَ؛ کردی: روژ) روز
ــ ایم روچ= im ruch امروز
ــ نیم روچ= nim ruch نیمروز، ظهر
روچاک= ruchãk روشن، درخشان، نورانی، منور
روچان= ruchãn روزها، روزان
روچانَک= ruchãnak روزنه، پنجره
روچ ایی دَدْو= ruch i dadv دی به مهر، نام روز پانزدهم ماه
روچ شَپان= ruch shapãn شبانه روز
روچَک= ruchak روزه، صیام، صوم (در دین زرتشتی روزه گرفتن حرام بوده و سزای کسی که روزه می گرفته، دوزخ بوده است)
روچکار= ruchkãr ـ 1ـ روزگار، وقت، زمان 2ـ سرنوشت، تقدیر 3ـ فصل 4ـ روزانه
روچکاریک= ruchkãrik روزانه، روزمره، روزگاری
روچَک شَپان= ruchak shapãn یک شبانه روز
روچَن= ruchan ـ 1ـ روزن، روزنه، دریچه 2ـ درجه
روچَناک= ruchanãk روشن، درخشان، درخشنده، نورانی
روچِنیتاریْه= ruchanãrih روشن گردانیدگی، روشنگری
روچِنیتَن= ruchenitan روشن کردن
روچ وارَک= ruch vãrak روزمره، روزانه
روچ وَرت= ruch vart روزگرد، بی ثبات، ناپایدار، تعویضی
روچیک= ruchik روزی، رزق، خوراک روزانه
روچیْه= ruchih روزی، رزق، قسمت، سرنوشت
روخ= rux (= رخ) مهره قلعه در شترنج
رود= rud (= روت)1ـ رود، رودخانه 2ـ روده 3ـ وادیا (= آلت موسیقی)
رود بار= rud bãr (= روت بار) رودبار، کنار رود
رودَن= rudan (= روتن)1ـ تاراج ـ غارت کردن، به یغما بردن 2ـ کندن، روت ـ لخت ـ عریان ـ برهنه ـ بی بر کردن، پر کندن
رودیگ= rudig (= روتیک)1ـ روده 2ـ رودخانه ای
رودیْه= rudih روده
روذ= ruz ـ 1ـ روی، چهره، رخسار، صورت 2ـ روی (= داتو؛ فلز)
روذمان= ruzmãn گیاه، علف
روذِنیتَن= ruzenitan رویانیدن
روذیتَن= ruzitan روئیدن، رشد ـ نمو کردن
روذیشْن= ruzishn رویش، رویندگی
روذین= ruzin ـ 1ـ رویین، ساخته شده از روی 2ـ روناس
رورَک= rurak گیاهی مَدی (= طبی) است
رورَگ= rurag (= رورک)
رورمینا= rorminã انار
روز= ruz روز
روزانَک= ruzãnak روزانه، روزمره
روزانَگ= ruzãnag روزانه، روزمره
روزد= ruzd حریص، آزمند، پرخور
روزدَک= ruzdak (= روزد)
روزدیْه= ruzdih آز، حرص، پرخوری
روز شَبان= ruz shabãn شبانه روز
روزَک= ruzak روزه (مانند چند روزه)
روزَگ= ruzag روزه (مانند چند روزه)
روزگار= ruzgãr روزگار، زمانه
روزَن= ruzan روزنه، دریچه
روزنیدَن= ruzenidan روشن کردن
روزوارَک= ruzvãrak روزمره، روزانه
روزوارَگ= ruzvãrag روزمره، روزانه
روز وَرد= ruz vard ناپایدار، بی ثبات
روزیک= ruzik روزی، رزق، خوراک روزانه
روزیگ= ruzig (= روزیک)
روسپیک= ruspik روسپی، بدکاره، جنده، فاحشه
روسپیک زاتَک= ruspik zãtak روسپی زاده
روسپیکیْه= ruspikih روسپیگری، بدکارگی، جندگی، فاحشگی
روسپیگ= ruspig (= روسپیک)
روسپیگیْه= ruspigih (= روسپیکیه)
روست= rust ـ 1ـ رشد ـ نمو می کند 2ـ رسته، روییده
روستاک= rustãk روستا، ده، آبادی
روستاگ= rustãg روستا، ده، آبادی
روستَن= rustan رستن، روئیدن
روستَهم= rustahm رستم، نام پهلوان افسانه ای
روسواک= rusvãk رسوا، شرمسار، بی آبرو
روسواکیْه= rusvãkih رسوایی، شرمساری، بی آبرویی
روسواکیها= rusvãkihã شرمسارانه، با بی آبرویی
روشتَن= rushtan رنگ کردن
روشْن= rushn ـ 1ـ روشن، درخشان، درخشنده، تابان، نورانی 2ـ نام یکی از آویداکان (= مفسران) پهلوی و پسر آتور فرنبغ که در سده نهم ژانگاسی (= میلادی) می زیسته است
روشنان= rushnãn روشنان، ستارگان سانتاک (= بی حرکت، ثابت)
روشن چَشم= rushn chashm نام کسی
روشنَک= rushnak روشن، آشکار، نمایان، تابان، پیدا، واضح، معلوم، بدیهی، صریح، مبرهن، هویدا
روشنکَر= rushnkar روشنگر، روشن کننده
روشن کوف= rushn kuf روشن کوه، نام کوهی که آتش فرنبغ بر آن نهاده شده بود
روشن کونیشنیْه= rushn kunishnih کار برجسته ـ نمایان ـ باشکوه، روشن کنشی
روشنَگ= rushnag (= روشنک، روشناک)
روشنگَر= rushngar (= روشنکر) روشنگر، روشن کننده
روشن گوویشنیْه= rushn guvishnih روشن ـ رک ـ بی پرده گویی
روشن مِنیشنیْه= rushn menishnih روشن منشی، روشن اندیشی، فکر درخشان، اندیشه ی تابناک
روشن وِناکیْه= rushn venãkih روشن بینی
روشِنیتَن= rushenitan روشن کردن
روشنیش= rushnish روشنایی
روشْنیک= rushnik روشن، تابان، درخشان
روشنیْه= rushnih روشنی، درخشندگی، شکوه
روشنیها= rushnihã به طور روشن ـ وضوح، شکوهمندانه
روغْن= ruqn (اوستایی: رَئُغنَ) روغن، کره
روغْن اومَند= ruqn umand روغن دار
روغْن ایی زَیتان= ruqn i zaytãn روغن زیتون
روغْن خْوارتیک= ruqn xvãrtik ـ 1ـ روغن خوراکی 2ـ شیرینی
روغْن خْوَردیگ= ruqn xvardig ـ 1ـ روغن خوراکی 2ـ شیرینی
روغْن هَندوتَک= ruqn handutak روغن مالی شده
روغْنیک= ruqnik روغنی، چرب
روفتَن= ruftan رفتن، جارو ـ تمیز ـ نظافت کردن
روکَن= rukan روغن
روکَنیک= rukanik ـ 1ـ روغنی، چرب 2ـ گونه ای سگ
رومان= rumãn ـ 1ـ من، خودم 2ـ ما
رومیک= rumik رومی
رومینا= ruminã انار
رون= run پسوندی است به واتای (= معنی): سوی، طرف، سمت، جهت
ــ او رون= u run به سوی، به طرفِ، به سمتِ
رَوِند= ravend روند، بروند، حرکت کنند
رَوِنیتَن= ravenitan به حرکت درآوردن
رَوِنیدَن= ravenidan به حرکت درآوردن
روواک= ruvãk (= رواک) روان، رونده، جاری، شایع
روواک دَهیشْن= ruvãk dahishn رواج دهنده
روواک دَهیشْنیْه= ruvãk dahishnih رواج دهندگی، شیوع، استمرار دادن
روواکِنیتَن= ruvãkenitan روانه ـ جاری ـ شایع ـ پخش ـ منتشر کردن
روواکیْه= ruvãkih شیوع، انتشار، جریان، رواج
رووان= ruvãn روان، روح
رووان بوختاریْه= ruvãn buxtãrih روان شادی
رووان پانَک= ruvãn pãnak پاسدار روان
رووان دوست= ruvãn dust روان دوست، معتقد به وجود روح
رووان دوستیْه= ruvãn dustih روان دوستی، اعتقاد به وجود روح
رووانیک= ruvãnik روانی، روحی، مربوط به روان
رووانیکان= ruvãnikãn ارواح
رووانیگ= ruvãnig (= رووانیک)
رووانیْه= ruvãnih روانی، روحی
ــ اَنوش رووانیْه= anush ruvãnih جاویدانی، نامیرایی، ازلی و ابدی
رووتَن= ruvtan رفتن، حرکت کردن
رووْن= ruvn روغن
رووَن= ruvan روغن
روویشْن= ruvishn روش، طرز، شیوه
روویشْنیکیْه= ruvishnikih روشی، رفتاری، حرکتی، اقدام کردنی
ــ پَتیرَک روویشْنیکیْه= patirak ruvishnikih استقبال کردن، به پیشواز رفتن
روویشْنیْه= ruvishnih ـ 1ـ روشی، رفتاری 2ـ حرکت
ــ پیش روویشْنیْه= pish ruvishnih تقدم، مقدم داشتن
ــ دروست روویشْنیْه= drust ruvishnih درست روشی
ــ نیوَک روویشْنیْه= nivak ruvishnih نیکو روشی
روی= ruy (= روذ) 1ـ رو، چهره، رخ، صورت 2ـ روی، داتو (= فلز)
رَویشْن= ravishn روش، طرز، شیوه
روییشْنومَند= ruyishnumand نام کوهی بوده است
رَویشْنیْه= ravishnih (= روویشنیه)
ــ نیهان رَویشْنیْه= nihãn ravishnih نهان ـ پنهان روشی، پنهانکاری، مخفی کاری
رَویشْنیها= ravishnihã روشمندانه
ــ هَمی رَویشْنیها= hami ravishnihã با حرکت دائمی، با روشی پیوسته
رویمان= ruymãn گیاه، علف
رویَن= ruyan روناس (گیاهی که با آن رنگ کنند)
رویِنیتَن= ruyenitan رویانیدن
روییشْن= ruyishn رویش، رشد، نمو
رویین= ruyin ـ 1ـ رویی، برنجی، از رِگز (= جنس) روی 2ـ پیش، جلو، مقدم 3ـ بسیار، فراوان، زیاد، خیلی
روییهیتَن= ruyihitan روییدن، رشد ـ نمو کردن
رَه= rah ارابه، گردونه
رَهام= rahãm نام کسی
رَهَک= rahak (= رگ) رگ
رَهَگ= rahag (= رگ) رگ
رَهْی= rahy (سنسکریت: رَتهْیا؛ پارسی باستان: رَثیا؛ اوستایی: رَئیثْیَ؛ پارتی مانوی: ریْه) ارابه، گردونه
رَهیک= rahik ـ 1ـ بنده، برده، غلام، چاکر، نوکر 2ـ جوان، مرد جوان 3ـ دور، بعید، فاصله دار
رَهیکیْه= rahikih بلوغ، سن رشد، جوانی، نوجوانی
رَهیگ= rahig (= رهیک)
رَهیگیْه= rahigih (= رهیکیه)
رَی= ray ـ 1ـ (اوستایی: رَگَ، رَغا) شهر ری 2ـ ارابه جنگی، گردونه، تانک
رِی= rey شهر ری
ری= ri ریشه ی یات (= فعل) ریدن
ریباس= ribãs ریواس
ریپاس= ripãs ریواس
رِپیتا= repitã کنیزک، خدمتکار زن
ریپتَک= riptak (= ریفتَک) 1ـ جانی، قاتل، شرور 2ـ پیمان ـ عهد شکن
ریپتَک پَتمان= riptak patmãn پیمان ـ عهد شکن
ریپتَکیْه= riptakih (= ریفتَکیه) 1ـ جنایت، قتل، شرارت 2ـ پیمان ـ عهد شکنی
ریپین= ripin (= رپون) سپر
ریتَک= ritak پسر، نوجوان، پسری که هنوز ریش در نیاورده
ریتَن= ritan ریدن، پَساب ـ مدفوع ـ دستشویی کردن
ریتیمِمان= ritimemãn اکنون، حالا، فعلا، در حال حاضر
ریج= rij انگور
ریجات= rijãt تر، خیس، مرطوب، نمدار
ریجیتا= rijitã حقیقت
ریچ= rich (= رِچ) ریز (= بریز)
ریچِند= richend ریزند، بریزند
ریچیتَن= richitan ـ 1ـ ریختن 2ـ دور شدن، ترک کردن
ریچیشْن= richishn ـ 1ـ ریزش، جریان 2ـ دوندگی
ریچیشْنیک= richishnik ریختنی، ریزشی، قابل ریختن
ریچیشنیْه= richishnih ریختن
ریخار= rixãr ـ 1ـ باز، گشوده، مفتوح 2ـ دور، بعید
ریختَک= rixtak ریخته شده
ریختَن= rixtan ریختن
ریختَکیْه= rixtakih ریختگی، پاشیدگی
ریخْن= rixn ـ 1ـ مال، ثروت، دارایی 2ـ ارث، میراث
ریخون= rixun اندیشه، دقت، فکر، عقل
ریخونَتَن= rixunatan اندیشیدن، دقت ـ تأمل ـ تفکر ـ تعقل کردن
ریدَک= ridak (= ریتَک)پسر، نوجوان، پسری که هنوز ریش در نیاورده
ریدَن= ridan (= ریتَن) ریدن، پَساب ـ مدفوع ـ دستشویی کردن
ریرا= rirã گوش، سمعک
ریست= rist (اوستایی: ایریستَ) نعش، جسد، جنازه، میت
ریست آخیز= rist ãxiz رستاخیز
ریست آراستار= rist ãrãstãr بر پا کننده ی رستاخیز
ریستاخیز= ristãxiz (ریست + آخیز) رستاخیز، خیزش ـ برخاستن مردگان، قیامت
ریستاخیزِنیتَن= ristãxizenitan رستاخیز کردن، برپا کردن رستاخیز
ریستاخیزیشنیْه= ristãxizishnih رستاخیز ـ قیامت بر پا کردن
ریستَک= ristak ـ 1ـ مرده، درگذشته، متوفی، فوت کرده 2ـ روش، شیوه، طرز، عادت 3ـ قانون، قاعده 4ـ دسته، گروه، فرقه، حزب، نحله، مکتب 5 ـ محکم، مستند، موثق 6ـ خاصیت طبیعی
ریست کِش= rist kesh آمبولانس، تابوت، مرده کش
ریستَکِنیتَن= ristakenitan محکم ـ مستحکم کردن، استحکام بخشیدن، یاری نمودن
ریستَگ= ristag (= ریستَک)
ریست ویراستار= rist virãstãr (= ریست آراستار) بر پا کننده ی رستاخیز
ریست ویراییْه= rist virãyih خیزش مردگان در رستاخیز
ریش= rish ـ 1ـ موی چهره مرد 2ـ (اوستایی: رَئِش) زخم، جراحت
ریشتَک= rishtak رشته، نخ
ریشتَکیْه= rishtakih رشته ای، نخی
ریشَک= rishak ـ 1ـ ریشه 2ـ موی تن 3ـ زخمی، مجروح، مصدوم 4ـ پارگی
ریشکون= rishkun مجروح، زخمی
ریشکین= rishkin زخمی، مجروح، مصدوم
ریشکینیْه= rishkinih مجروحیت، مصدومیت
ریشَگ= rishag (= ریشک)
ریش گَلوتَک= rish galutak سیروم (= عنوان) بزرگ یهودیان کوژینار (= مهاجر) در زمان ساسانیان که به گرفتاری های آنان در ایران رسیدگی می کرد
ریشگون= rishgun زخمی، مجروح، مصدوم
ریشگونیْه= rishgunih مجروحیت، مصدومیت
ریشِنیتَن= rishenitan زخمی ـ مجروح کردن، آسیب ـ صدمه زدن
ریشیتار= rishitãr زخمی ـ مجروح کننده
ریشیتاریْه= rishitãrih زخمی ـ مجروح کنندگی
ریشیتَن= rishitan (= ریشِنیتَن)
ریشیدَن= rishidan (= ریشیتَن، ریشِنیتَن)
ریفتَک= riftak (= ریپتَک) 1ـ جانی، قاتل، شرور 2ـ پیمان ـ عهد شکن
ریفتَک پَتمان= riftak patmãn پیمان ـ عهد شکن
ریفتَکیْه= riftakih (= ریپتَکیه) 1ـ جنایت، قتل، شرارت 2ـ پیمان ـ عهد شکنی
ریک= rik ریگ، شن
ریکوتا= rikotã هشیار، دقیق، محتاط، با احتیاط
ریگ= rig ریگ، شن
ریگچار= rigchãr ریگزار
ریم= rim چرک، ناپاکی، کثافت، عفونت، نجاست
ریم سین= rimsin نام یکی از شاهان ایلام (2092 پیش از ژانگاس = میلاد) (پارسی باستان)
ریمَن= riman کثیف، نجس، عفونی، آلوده، ناپاک
ریمونا= rimonã انار
ریمینیکیْه= riminikih کثیف ـ نجس ـ آلوده ـ عفونی ـ ناپاک بودن
ریمینیْه= riminih کثافت، کثیفی، نجاست، آلودگی، عفونت، ناپاکی
رین= rin ـ 1ـ لایه، قشر، جدار 2ـ بار، دفعه، نوبت 3ـ فرد (دورین= زوج)
ــ دورین= du rin دو بار، دو دفعه، دو نوبت
رینِه= rine ـ 1ـ از نو، دو باره، مجددا، ری استارت 2ـ از عقب ـ پشت ـ دُما
ریواس= rivãs ریواس
ریومیتران= rivmitrãn نام خاندانی بوده است
ریوَند= rivand نام کوهی که آتشکده ی برزین مهر روی آن بوده است
رِیَهریتار= reyahritãr مسخره کننده
رِیَهریتَن= reyahritan تمسخر ـ مسخره کردن
رِیَهریشْن= reyahrishn مسخره، تمسخر، استهزا
رِیَهریشنیک= reyahrishnik مورد تمسخر
رِیَهریْه= reyahrih ریشخند، تمسخر، مسخره