ساعات مختلف کار بدن کودک:
ساعت۱-۱۱ شب: عملیات از بین بردن مواد سمی در کبد در خواب عمیق ادامه می یابد.
ساعت۳-۱ شب: عمل سم زدایی در کیسه صفرا در طی یک خواب عمیق انجام می گیرد.
ساعت۵-۳ صبح: سم زدایی در ریه ها صورت می گیرد.
ساعت ۷-۵ صبح: سم زدایی و جذب در روده بزرگ انجام میگیرد.
ساعت۹-۷ صبح: زمان جذب مواد مغذی است.پس صبحانه میل کنید.
عملیات خون سازی در مغز استخوان بین ساعات ۴-۱ شب صورت می گیرد.
خواب طبیعی کودک چقدر است
نیاز طبیعی کودکان به خواب روزانه در سنین مختلف عبارتند از:
از زمان تولد تا ۱ ماهگی
نوزادان معمولا ۱۵ تا ۱۸ ساعت در روز می‌خوابند، اما تنها در یک دورهکوتاه به مدت ۲ تا ۴ هفته. نوزادان نارس بیشتر می‌خوابند و نوزادانی کهقولنج می‌کنند کمتر می خوابند. به دلیل اینکه نوازادان هنوز ساعت زیستیداخلی ندارند، الگوهای خواب‌شان با چرخه روز و شب هماهنگ نمی باشد. و ازالگوی خواب خاصی پیروی نمی‌کنند.
از ۱ تا ۴ ماهگی
۶هفته پس از تولد، نوزاد شروع به هماهنگ کردن ساعت زیستی بدن خودمی‌کند و خواب او منظم تر می شود. در این مدت، نوزاد چند بار در شبانه روز وهر بار بین ۴ تا ۶ ساعت می‌خوابد و کم‌کم سردرگمی بین روز و شب پایان مییابد.
از ۴ تا ۱۲ ماهگی
میزان خواب در این سن ۱۵ ساعت در شبانه روز است، بیشتر نوزادان تا ۱۱ماهگی فقط در حدود ۱۲ ساعت در روز می‌خوابند. ایجاد یک الگوی خواب مناسببرای نوزاد، در این زمان، باید از هدف‌های اصلی پدر و مادرها باشد. هر قدرکه نوزاد بزرگ‌تر می‌شود، اجتماعی‌‌تر می شود و الگوی خوابش نیز بهبزرگسالان شبیه‌تر می گردد. نوزادان معمولا در طول روز ۳ بار چرت می‌زنندکه این تعداد در ۶ ماهگی به ۲ بار در روز کاهش مییابد. در این سن یا کمیزودتر، نوزاد می‌تواند تمام طول شب را به راحتی بخوابد.چرت صبحگاهی کودکمعمولا در ساعت ۹ صبح آغاز می شود و یک ساعت طول می‌کشد. چرت بعد از ظهرنوزاد بین ساعت ۱۲ تا ۲ بعدازظهر است و یک تا دو ساعت طول می‌کشد و آخرینچرت او بین ساعت ۳ تا ۵ بعد از ظهر می باشد.
از ۱ تا ۳ سالگی
بین ۱۸ تا ۲۱ ماهگی کودک صبح‌ها چرت نمی‌زند و تنها یک بار در طول روزمی‌خوابد. کودکان نو پا باید ۱۴ ساعت در شبانه روز بخوابد، اما معمولا فقطنزدیک به ۱۰ ساعت می‌خوابند. اغلب کودکان هنوز در ۲۱ تا ۳۶ ماهگی به خوابنیمروز احتیاج دارند که مدت آن بین ۱ تا ۳ ساعت تغییر می کند. کودکانمعمولا بین ساعت ۷ تا ۹ شب می خوابند و بین ساعت ۶ تا ۸ صبح بیدار می‌شوند.
از ۳ تا ۶ سالگی
کودکان در این سن بین ساعت ۷ تا ۹ شب می خوابند و بین ساعت ۶ تا ۸ صبحبیدار می‌شوند. در ۳ سالگی هنوز اغلب کودکان به خواب نیمروز نیاز دارند، درحالی که در ۵ سالگی کمتر این کار را انجام می‌دهند و خواب نیمروزیکوتاه‌تر می‌شود. معمولا کودک پس از ۳ سالگی نباید هنوز دچار بی‌نظمی درخواب باشد.
۷تا ۱۲ سالگی
ساعت خواب شبانه کودک با افزایش روابط اجتماعی، مدرسه و فعالیت‌هایخانوادگی، دیرتر می‌شود، اما هنوز برخی از کودکان در این سن ساعت ۹ شبمی‌خوابند. اما بیشتر آنها بین ساعت ۷:۳۰ تا ۱۰ شب به تخت می‌روند. اگر چهکودکان در این سن به ۹ تا ۱۲ ساعت خواب شبانه روز نیاز دارند، میانگین خوابآنها تنها ۹ ساعت است.
اگر اشکالی در به خواب رفتن کودک‌تان وجود دارد، به نکات زیر توجه کنید:
آیا کودک در ساعت مشخص و منظمی به تخت می رود؟
آیا کودک در تخت خود احساس خوبی دارد (محیط اتاق خواب برایش مطبوع است؟خیلی روشن یا تاریک نیست؟ زیاد گرم یا سرد نیست؟ آیا تخت مرتب شده و یاتشک خوبی دارد؟
آیا بچه‌های متعدد در یک اتاق می‌خوابند و همدیگر را بیدار نگه می‌دارند؟
آیا کودک در طول فکرش مشغول مسئله ای بوده و او را هیجان‌زده میکند وسبب اخلال در خواب او می‌شود؟ (هیجانات، دعوا و درگیری، فیلم‌های مهیج و یاتولد بچه دیگر)
آیا مهمان دارید و کودک دوست دارد بیدار بماند؟
آیا کودک در اتاق تنها باشد احساس ترس میکند؟
آیا خانه ساکت نیست و شلوغ است؟
بعد از یافتن پاسخ این سوال ها باید بدانید که برای خواب راحت کودک درطول شبانه‌روز فقط یک روش وجود ندارد، راه‌حل‌ها و توصیه‌های مختلفی در‌این زمینه وجود دارد که نمونه هایی از آنها به شرح زیر است:
- زمان خواب کودک را با مشورت با خودش تعیین نمایید. کودک به برخورد قاطع شما و یک ساعت ثابت برای خواب نیاز دارد.
- عبارت «برو به اتاق خوابت» نباید مانند یک عمل تنبیهی به نظر بیاید. وقتی جنبه اجبار برای خواب از بین برود احساس آرامش و خواب خود به خود بهوجود می‌آید.
- هر شب برای وقت‌شناسی و در رختخواب رفتن به او جایزه بدهید. جایزه می‌تواند یک خوراکی ویژه پیش از خواب مانند یک لیوان شیر باشد.
- قبل از خواب با قصه گفتن یا لالایی روز کودک به خوبی به پایان برسانید.
- کودک باید به هنگام خواب لباس خواب راحتی بپوشد و اتاق خواب کودک تهویه خوبی داشته باشد و لحاف‌های سنگین را روی او نیاندازید.
- فعالیت‌های بدنی کودک مانند بازی کردن در پارک، برنامه‌های ورزشی و… را در طول روز افزایش دهید.
- اگر کودک به هنگام شب سخت به خواب می‌رود به او اجازه خوابیدن در طول روز را ندهید.
- به هنگام شب و نزدیک ساعات خواب کودک به او شکلات یا مواد شیرین ندهید زیرا باعث بی خوابی کودک می شود.
- اگر کودک در اتاق خواب خودش می‌ترسد، ترس او را جدی بگیرید، سعی کنیدبه علت ترسش پی ببرید. حتی کودک می‌تواند وقتی در تخت خود دراز کشید اززبان خودش داستانی برای شما بگوید. در مورد این داستان با او صحبت کنید ومطمئن شوید که تخیلات در ذهن او نماند. این مساله کمک میکند که کودک باآرامش بیشتری به خواب فرو رود.
------------------
وصیه هایی را برای خوابیدن بهتربرای شما ذکر می کنیم:
زمان خواب باید مشخص و معین باشد. به نظر می رسد بدنما در برابر ساعاتی که به رختخواب می رویم ، هوشیار می باشد. یعنی اینکهوقتی شما یک دفعه ساعت 10 شب و دفعه بعد ساعت 12 شب و یک مرتبه ساعت 2 نیمه شب بهبستر می روید، بدن ساعت مخصوص خواب را متوجه نمی شود. به سخن دیگر به قول روانشناسان بدن شرطی زمانی نمی شود. یا اینکه عادت نمی کند که در یک ساعت خاص ، بخوابد. اگر شما در هر حال و در هر زمان ، یک ساعت خاص را برای خوابیدن انتخاب کنید، بهمرور زمان بدن خود می فهمد که ساعت خواب چه ساعتی است و او خود را مهیای یک خوابخوب خواهد کرد.
محل خواب را برای خود مشخص و معین کنید. سعی کنید در یک محلبخوابید. اگر بر روی تخت می خوابید ، به خوابیدن در همانجا ادامه دهید. اگر رویزمین می خوابید، این محل را تغییر ندهید. به سخن دیگر باز از دید روان شناسی ،بگذارید بدن شرطی مکانی خاصی را داشته باشد. یعنی به یک مکان خاص شرطی شود و تازمانی در این مکان قرار گرفت، خوابیدن را آغاز کند.
بهترین زمان برای خوابیدن. تحقیقات مشخصنموده است که بهترین زمان برای خوابیدن که در آن شرایط فیزیکی متناسب با بدن ما میباشدو طبیعت هم هماهنگی لازم را به طور کامل دارد، بهترین زمان شروع خوابازساعت 12الی10 شب می باشد و 6 الی7 ساعت خواب در سنین بزرگسالی با احتساباستراحت یک ساعته دربین روز، کاملترین زمان برای یک فرد بزرگسال می باشد. اگر سعی شود در بین ساعت 10شب الی 6ـ 5 صبح خواب صورت گیرد، شادابی و نشاط فرد در روز برقرار خواهدبود.
تاخیر در خواب بعد از ساعت 12 شب . هر چه از ساعت 12 شب به بعد تاخیردر خواب صورت گیرد، به ازای هر یک ساعت می بایست دو برابر یعنی دو ساعت در روزخوابیده شود تا جبران کم خوابی شب قبل صورت گیرد. به طور مثال فردی بجای اینکه ساعت 12 شب بخوابد، او ساعت 3 نیمه شب یا ساعت 3 بامداد می خوابد، او طبق مطلب ذکر شدهدر بالا باید در روز 6 ساعت بعد از ساعت 6 یا 7 صبح بخوابد تا خستگی و تنش روز قبلاز بدن وی خارج شود. بعضاً دیده می شود که فرد شاید ساعاتی را بیشتر از ساعات فوقالذکر در روز بخوابد ، باز هم این خستگی سه ساعت تاخیری شب قبل ، از بین نمی رود. پس سعی کنیم به عنوان فرد بزرگسال حداقل بین ساعات 12 شب تا ساعت 6 صبح بخوابیم.
زمان بیدار شدن را با وسیله ای دقیق تنظیم کنیم. بسیاری از افراد عادت کردهاند که یکسره از خواب بیدار شده و ساعت را نگاه می کنند، به این دلیل که نگرانهستند که خواب بمانند و از رفتن به سر کار و یا محل تحصیل و غیره محروم شوند. ایننگرانی خود کیفیت خواب را کم می کند. به سخن دیگر فرد را از داخل شدن به مراحلمختلف خواب باز می دارد. همانطور که استحضار دارید ما بعد از 1.5 ساعت بعد از بهخواب رفتن وارد مرحله عمیق می شویم. اگر فرد مضطرب باشد و یکسره از خواب بیدار شودو دوباره بخوابد، در ورود به مرحله خواب عمیق، دچار اشکال می شود . این جریان حرکتاز خواب سبک و رفتن به مراحل مختلف و در نهایت رسیدن به مرحله خواب عمیق را کند میکند. عدم ورود به مرحله عمیق خواب خود مشکلاتی را برای فرد به وجود می آورد، اینکه اورویا و خواب های خوب نمی بیند، تنش و خستگی بدنی او کم نمی شود ، پرخاشگر می شود
بهترین زمان برای خواب !
همیشه از قدیم شنیده‌ایم كه باید شب‌ها زود خوابید و صبح زود بیدارشد. حتی در تعلیمات مذهبی نیز به خواب شب توصیه شده است. مثلاً خداوند درقرآن می‌فرماید كه شب را برای استراحت شما قرار دادم یا حتی به حضرتمحمد(ص) می‌فرماید: «قسمتی از شب را بخواب و قسمتی از آن را بیدار باش.»
راستی چرا كسانی كه شب‌ها بیدار می‌مانند از نظر عصبی به هم ریخته هستند وزود رنج و كم‌طاقت می‌شوند؟ چرا دیر خوابیدن در شب باعث بی‌اشتهایی و كاهشرشد بدن می‌شود؟ و چرا وقتی ساعت‌های زیادی در روز می‌خوابیم به جای سرحالشدن و شادابی بعد از بیدار شدن احساس خستگی و بیماری می‌كنیم؟
از نظر علمی پاسخ این سؤال‌ها به شرح زیر است:
در بدن ما از غده هیپوفیز، هورمون‌های مختلفی برای رشد قسمت‌های مختلف بدنترشح می‌شود كه هورمون (GH) یكی از آنها است و برای رشد تمامی سلول‌هایبدن به خصوص رشد استخوان‌ها موثر است.
پس این هورمون در سن نوجوانی باعث افزایش قد می‌شود و چون روی بقیه سلول‌های بدن نیز موثر است به فعالیت آنها كمك می‌كند.
طبق بررسی‌های انجام شده، میزان ترشح هورمون رشد طی خواب عمیق شبانه افزایشمی‌یابد. پس حدود نیم ساعت تا یك ساعت بعد از شروع خواب ترشح هورمون رشدشروع به افزایش خواهد داشت كه حدود دو ساعت این افزایش ترشح ادامه مییابد وبعداً كاهش مییابد.
پس اگر فردی ساعت9 یا10 شب بخوابد، وقت كافی برای خواب عمیق شبانه دارد كههورمون رشد به افزایش ترشح خود برسد، ولی اگر ساعت یك یا 2 نیمه شب بخوابد،خواب شبانه كاهش مییابد و هورمون رشد به اندازه كافی ترشح نمی‌شود،بنابراین در طول روز احساس خستگی می‌كند و حتی اگر در سن نوجوانی باشد، رویرشد قد او نیز اثر كاهنده خواهد داشت.
جالب توجه است كه ترشح هورمون كورتیزول كه به هورمون جنگ و ستیز نیز معروفاست با طلوع خورشید افزایش مییابد و با افزایش آن ترشح هورمون رشد كاهشمی‌یابد، بنابراین وقتی فردی روز می‌خوابد، مقدار ترشح هورمون كورتیزول دربدنش افزایش و ترشح هورمون رشد كاهش مییابد.
بدن آماده فعالیت است و چون این هورمون اجازه افزایش به ترشح هورمون رشد را نمی‌دهد فرد از خواب روز احساس خستگی و حتی سردرد می‌كند.
ـ پس شب‌ها زودتر بخوابیم تا رشد بدنی و عصبی خوبی داشته باشیم
www.salamat.ir